میگرن یک مشکل عصبی شایع و آزاردهنده است که با سردردهای شدید و ضربان‌دار که معمولا با حالت تهوع، استفراغ و حساسیت به نور و صدا همراه هستند، مشخص میشود. میلیون‌ها نفر در سراسر جهان سردرد میگرنی دارند. این مشکل به‌طور قابل توجهی بر کیفیت زندگی آن‌ها تاثیر می‌گذارد و سبب اختلال در فعالیت‌های روزانه و بهره‌وری میشود. علت دقیق سردرد میگرنی شناخته نشده است، اما به نظر می‌رسد که میگرن ناشی از تعاملات پیچیده بین عوامل ژنتیکی، محیطی و عصبی است.
این مقاله به جنبه‌های مختلف میگرن، از جمله علائم، محرک‌ها، پاتوفیزیولوژی و آخرین پیشرفت‌ها در درمان و مدیریت درد می‌پردازد. اگر شما و یا یکی از نزدیکانتان دچار میگرن هستید، پیشنهاد می‌کنیم این مقاله را تا آخر بخوانید.
تیترهای مهم این مقاله
میگرن چیست؟
میگرن یک اختلال عصبی مزمن است که با دوره‌های تکرارشونده سردرد شدید و اغلب یک‌طرفه، همراه با طیف وسیعی از علائم مانند تهوع، استفراغ و افزایش حساسیت به نور، صدا و بو مشخص میشود.
پاتوفیزیولوژی میگرن پیچیده و چندوجهی است و شامل اجزای ژنتیکی، عروقی و عصبی‌شیمیایی میشود. به نظر می‌رسد این مشکل از فعالیت غیرعادی مغز منشأ می‌گیرد که بر سیگنال‌های عصبی تأثیر می‌گذارند و منجر به آزادشدن مواد التهابی در اطراف اعصاب و رگ‌های خونی در مغز می‌شوند. این مواد التهاب‌زا باعث می‌شوند رگ‌های خونی گشاد شده و ملتهب شوند و در نتیجه درد ایجاد شود.
مهم‌ترین عواملی که در ایجاد میگرن نقش دارند عبارتند از:
● سیستم تریژمینوواسکولار (trigeminovascular) که عصب سه قلو و عروق خونی مرتبط را درگیر میکند.
● نوعی اختلال با نام دپرشن گسترده قشر مغز (Cortical spreading depression) که در آن موجی از دپلاریزاسیون عصبی و گلیال در سراسر قشر حرکت کرده و باعث ایجاد هاله و سردرد میشود.
● انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند سروتونین و پپتید مرتبط با ژن کلسی تونین (CGRP) نیز نقش مهمی در تعدیل و انتقال درد میگرنی دارند.
علایم میگرن
علایم سردرد میگرنی شامل موارد زیر هستند:
سردرد از علایم میگرن :
درد شدید و ضربانی که معمولاً در یک طرف سر متمرکز شده و از ساعت‌ها تا چند روز ادامه می‌یابد.
سردرد به همراه سرگیجه :
سردرد به همراه سرگیجه یکی از علایم میگرن میباشد سوالی که وجود دارد میگرن باعث سرگیجه میشود در این مقاله شما
حالت تهوع یکی از علایم شایع میگرن:
حال تهوع همراه با میل به استفراغ که اغلب همراه با سردرد و تشدید ناراحتی است.
استفراغ از علایم میگرن :
استفراغ مکرر که می‌تواند موجب کم‌آبی بدن شود.
فتوفوبیا:
حساسیت به نور، ایجاد احساس ناراحتی در محیط‌هایی با نور زیاد و نیاز به استراحت در اتاق تاریک.
فونوفوبیا:
حساسیت به صدا، طوری‌که صداهای معمول روزمره ناراحت‌کننده هستند.
هاله:
مجموعه‌ای از اختلالات حسی که قبل یا همراه با مرحله سردرد حمله میگرنی ایجاد میشود. این اختلالات می‌تواند بینایی، احساس و گاهی اوقات گفتار را تحت تاثیر قرار دهد. هاله بصری رایج‌ترین است که با نورهای چشمک‌زن، الگوهای زیگزاگ، نقاط کور یا طرح‌های درخشان در میدان بینایی مشخص میشود. هاله حسی شامل گزگز یا بی‌حسی است که اغلب از انگشتان شروع شده و به صورت گسترش می‌یابد.
انواع میگرن
انواع رایج سردرد میگرنی شامل موارد زیر است:
میگرن بدون هاله (Migraine without Aura):
این نوع سردرد میگرنی که به‌عنوان میگرن رایج (common migraine) نیز شناخته میشود، شامل سردردهای شدید و ضربان‌دار، معمولاً در یک طرف سر است که بدون هیچ‌گونه اختلال حسی قبلی ایجاد میشود. این نوع درد ممکن است از چند ساعت تا چند روز طول بکشد و با حالت تهوع، استفراغ و حساسیت به نور و صدا همراه است.
میگرن با هاله (Migraine with Aura):
این سردرد میگرنی که قبلا با عنوان میگرن کلاسیک (classic migraine) شناخته می‌شد، با مشکلات بینایی یا حسی که قبل از مرحله سردرد رخ می‌دهد (هاله) همراه است. فاز هاله معمولا کمتر از یک ساعت طول می‌کشد.
میگرن مزمن (Chronic Migraine):
در این نوع سردرد میگرنی، فرد 15 روز یا بیشتر در ماه به مدت بیش از سه ماه سردرد دارد و حداقل هشت روز علائم سردرد میگرنی را نشان می‌دهد. میگرن مزمن به‌طور قابل توجهی زندگی روزمره را مختل میکند و ممکن است سبب شود فرد بیش از حد لازم از داروهای میگرن استفاده کند.
میگرن همی پلژیک (Hemiplegic Migraine):
نوع نادری از میگرن است که در آن فاز هاله سبب ضعف حرکتی یا فلج موقت در یک طرف بدن میشود که می‌تواند بسار شبیه به علائم سکته مغزی باشد. این نوع میگرن معمولا همراه با یک عامل ژنتیکی قوی است.
میگرن شبکیه (Retinal Migraine):
شامل دوره‌های مکرر اختلالات بینایی یا کوری موقت در یک چشم و به‌دنبال آن سردرد است. علائم مربوط به بینایی می‌تواند شامل جرقه‌های نور یا اسکاتوماتا (نقاط کور) باشد. این نوع میگرن به میگرن چشمی نیز معروف است برای پاسخ به این سوال که آیا میگرن چشمی خطرناک است کافیست به مجله وبسایت ما مراجعه کنید
میگرن قاعدگی (Menstrual Migraine):
این سردرد میگرنی با تغییرات هورمونی ارتباط دارد و معمولاً در حوالی زمان قاعدگی ایجاد میشود. این مشکل به علت نوسانات سطح استروژن است و می‌تواند بسیار شدید باشد.
عواملی که باعث سردرد میگرنی می‌شوند
افرادی که دارای ریسک‌فاکتورهای زیر هستند، معمولا با احتمال بیشتری به سردردهای میگرنی دچار می‌شوند:
ژنتیک:
سابقه خانوادگی میگرن
سن:
میگرن اغلب در نوجوانی شروع میشود و در میانسالی به اوج خود می‌رسد.میگرن از چه سنی شروع میشود اگر میخواهید اطلاعات جامع و کافی در این باره بدست بیاورید کافیست این مقاله از سایت را مطالعه نمایید .
جنسیت:
زنان سه برابر بیشتر از مردان دچار میگرن می‌شوند که احتمالاً به دلیل نوسانات هورمونی است.برای اطلاعات بیشتر درباره میگرن در خانم ها کافیست این مقاله را مطالعه کنید .
تغییرات هورمونی:
قاعدگی، بارداری و یائسگی می‌تواند باعث میگرن در زنان شود.
استرس:
سطوح بالای استرس یا رهایی ناگهانی از استرس می‌تواند باعث تسریع میگرن شود
الگوهای خواب:
خواب نامنظم، چه زیاد و چه کم، می‌تواند باعث میگرن شود.
محرک‌های میگرن
محرک‌های میگرن در بین افراد بسیار متفاوت است، اما معمولاً شامل استرس، تغییرات هورمونی (مانند قاعدگی)، برخی غذاها و نوشیدنی‌ها (مانند شکلات، کافئین، الکل و پنیرهای کهنه)، الگوهای خواب نامنظم، کم‌آبی بدن، محرک‌های حسی (مانند نورهای شدید، صداهای بلند یا بوهای تند)، تغییرات آب و هوا، فعالیت بدنی و حذف وعده‌های غذایی میشود. لازم است هرفرد محرک‌های شخصی خود را پیدا کند و با دوری‌کردن از آن‌ها سردرد را کنترل نماید.
مراحل میگرن
میگرن معمولاً چهار مرحله دارد:
پیش‌دروم (Prodrome)، اورا (Aura)، سردرد (Headache) و پس‌دروم (Postdrome).
هرکدام از این مراحل، علائم و ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارند.
1. Prodrome:
این مرحله اولیه می‌تواند از چند ساعت یا چند روز قبل از شروع سردرد رخ دهد. علائم شامل تغییرات ظریف مانند نوسانات خلقی، تحریک‌پذیری، افزایش تشنگی، خمیازه مکرر، سفتی‌گردن و میل به غذا است. این علائم هشداردهنده اولیه به افراد کمک میکند تشخیص دهند که میگرن ممکن است قریب‌الوقوع باشد.
هاله در میگرن
2. هاله:
همان‌طور که گفتیم همه مبتلایان به میگرن دچار هاله نمی‌شوند. هاله یا اورا عبارت است از اختلالات عصبی که معمولاً به تدریج طی 5 تا 20 دقیقه ایجاد میشود و کمتر از یک ساعت طول می‌کشد. علائم رایج هاله شامل اختلالات بینایی مانند نورهای چشمک‌زن، الگوهای زیگزاگ یا نقاط کور است. تغییرات حسی مانند سوزن‌سوزن‌شدن یا بی‌حسی در اندام‌ها یا صورت و گاهی اوقات مشکلات در گفتار نیز ممکن است رخ دهد.
3. سردرد:
این مرحله با درد شدید و ضربان‌دار، معمولاً در یک طرف سر مشخص میشود. اما گاهی می‌تواند هر دو طرف را درگیر کند. سردرد از چند ساعت تا چند روز طول می‌کشد و اغلب با تهوع، استفراغ و افزایش حساسیت به نور و صدا همراه است. فعالیت بدنی یا حرکت می‌تواند درد را تشدید کند.
4. Postdrome:
مرحله پس از سردرد که به‌عنوان خماری میگرن نیز شناخته میشود، می‌تواند تا 24 ساعت ادامه یابد. افراد ممکن است علائم ماندگاری مانند خستگی، تغییرات خلقی، و حساسیت به نور و صدا داشته باشند. برخی‌ها ممکن است با فروکش‌کردن میگرن احساس آرامش یا سرخوشی کنند؛ درحالی‌که برخی دیگر احساس خلا یا مه‌آلودگی ذهنی داشته باشند.
حمله میگرنی چیست؟
حمله میگرنی یک سردرد شدید و اپیزودیک است که اغلب با علائم ناتوان‌کننده دیگری همراه است و به‌طور قابل توجهی بر توانایی فرد برای پیش‌بردن زندگی روزانه تأثیر می‌گذارد.
لازم به ذکر است که حمله میگرن شامل همه چهار مرحله گفته‌شده در بخش قبلی مقاله است و تنها فاز سردرد نیست.
تشخیص و درمان میگرن
تشخیص میگرن
تشخیص میگرن در درجه اول به ارزیابی بالینی کامل براساس تاریخچه پزشکی و شرح علائم بستگی دارد. ما در اینجا مراحل اصلی تشخیص را آورده‌ایم:
بررسی تاریخچه پزشکی و علائم:
تشخیص با پرس‌وجو درباره سابقه سردرد، از جمله تعداد تکرار، مدت و ماهیت سردرد، و همچنین علائم مرتبط مانند تهوع، حساسیت به نور و هاله آغاز میشود.
پزشک از طبقه‌بندی بین‌المللی اختلالات سردرد (ICHD) برای تعیین اینکه آیا سردرد با مشخصات میگرن مطابقت دارد یا خیر، استفاده میکند.
براساس ICHD، سردرد میگرنی باید معیارهای خاصی داشته باشد، مثلا طول مدت 4 تا 72 ساعت، داشتن حداقل دو مورد از ویژگی‌های درد یک‌طرفه، درد ضربان‌دار، شدت متوسط تا شدید و تشدید درد با انجام فعالیت‌های بدنی معمول. علاوه‌بر این، در مرحله سردرد، حداقل باید یکی از این موارد وجود داشته باشد: حالت تهوع یا استفراغ، حساسیت به نور یا صدا.
معاینه عصبی:
یک معاینه عصبی کامل برای ارزیابی هرگونه ناهنجاری‌های عصبی، می‌تواند سایر علل بالقوه سردرد را نشان دهد. پزشک معمولا پس از گرفتن شرح حال، معاینه عصبی انجام می‌دهد.
رد سایر بیماری‌ها:
برای مطمئن‌شدن از اینکه سردرد واقعا یک سردرد میگرنی است، رد علل ثانویه سردرد از طریق ارزیابی بالینی بسیار مهم است. این ارزیابی ممکن است شامل تصویربرداری مانند ام آر آی یا سی تی اسکن باشد. درصورتی‌که بیمار با علائم غیر معمول، شروع ناگهانی یا مشکلات عصبی که می‌تواند نشان‌دهنده بیماری زمینه‌ای دیگری باشد، مراجعه کند، این آزمایشات برای او انجام میشود.
ردیابی علائم:
ممکن است از بیماران خواسته شود که یک دفترچه یادداشت سردرد درست کند و تکرار، مدت و محرک سردرد خود را همراه با علائم مرتبط ثبت کنند. این دفترچه می‌تواند کمک زیادی به ارزیابی الگوها و تنظیم استراتژی‌های درمانی بکند.
با ترکیب این روش‌ها، متخصصان مغز و اعصاب، میگرن را به‌طور دقیق تشخیص داده و آن را از سایر اختلالات سردرد متمایز می‌کنند.
درمان میگرن چندوجهی است. روش‌های درمان را می‌توان به دو دسته درمان‌های حاد (abortive) و درمان‌های پیشگیرانه (prophylactic) دسته‌بندی کرد:
درمان‌های حاد
داروهای بدون نسخه:
داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن و استامینوفن می‌توانند به تسکین درد خفیف تا متوسط میگرن کمک کنند.
داروهای تجویزی:
برای میگرن‌های شدیدتر، پزشک تریپتان‌ها (مانند سوماتریپتان، ریزاتریپتان) را تجویز میکند.
داروهای ضدتهوع:
داروهایی مانند متوکلوپرامید یا پروکلروپرازین می‌توانند تهوع و استفراغ را کم کنند.
دی هیدروارگوتامین (DHE):
DHE یک داروی قوی است که برای درمان حاد استفاده میشود و به‌صورت اسپری بینی یا شکل تزریقی موجود است. DHE برای سردردهای بسیار شدید استفاده میشود.
درمان‌های پیشگیرانه
اصلاح سبک زندگی:
شناختن و دوری‌کردن از محرک‌های میگرن، برنامه منظم خواب، مدیریت استرس و هیدراته‌ماندن برای کاهش دفعات میگرن خیلی مهم هستند.
داروها:
برخی از داروها هر روز مصرف می‌شوند تا تعداد و شدت سردردهای را به‌شکل پیشگیرانه کم کنند.
داروهای رایج برای درمان میگرن عبارتند از:
1. بتابلوکرها:
مانند پروپرانولول یا متوپرولول
2. داروهای ضد افسردگی:
مانند آمی تریپتیلین یا ونلافاکسین
3. داروهای ضد تشنج:
توپیرامات یا والپروات
4. مهارکننده‌های CGRP:
آنتی بادی‌های مونوکلونال مانند erenumab یا fremanezumab که پپتید مرتبط با ژن کلسی تونین (CGRP) را که در پاتوفیزیولوژی میگرن دخیل است، هدف قرار می‌دهند.
تزریق بوتاکس:
OnabotulinumtoxinA (بوتاکس) برای پیشگیری از میگرن مزمن، تأیید شده است.
● درمان‌های رفتاری: تکنیک‌هایی مانند درمان شناختی-رفتاری (CBT) یا بیوفیدبک می‌تواند به مدیریت استرس و اصلاح الگوهای رفتاری کمک کند.
ژنتیک و سردرد میگرنی
ارثی‌بودن میگرن
ارثی‌بودن سردرد میگرنی به‌خوبی مشخص شده است و شامل یک تعامل پیچیده از عوامل ژنتیکی و محیطی است. میگرن معمولاً از یک نسل به نسل بعدی منتقل میشود که نشان‌دهنده یک عامل ژنتیکی قوی است. تحقیقات، چندین ژن مرتبط با افزایش حساسیت به میگرن را شناسایی کرده‌اند، مخصوصا آن‌هایی که مربوط به تنظیم انتقال‌دهنده‌های عصبی و عملکرد کانال‌های یونی هستند.
اعتقاد بر این است که میگرن دارای یک الگوی توارث چند‌ژنی است، به این معنی که ژن‌های متعدد در خطر ایجاد میگرن نقش دارند.
مهم‌ترین ژن‌های دخیل در سردرد میگرنی شامل ژن‌هایی هستند که در مسیرهای مربوط سروتونین عملکرد دارند. برای مثال ژن ناقل سروتونین (SLC6A4) و ژن‌های کانال یونی مانند CACNA1A با میگرن همی پلژیک خانوادگی مرتبط هستند.
علاوه‌بر این، نقش ژن‌ها در تنظیم عملکرد رگ‌های خونی (گشادشدن آن‌ها) و تحریک‌پذیری عصبی کاملا نشان می‌دهد که ژن‌های خاصی در این زمینه دخیل هستند.
اگر یکی از والدین مبتلا به میگرن باشد، احتمال ابتلای فرزندانشان به این بیماری افزایش می‌یابد. اگر هر دو والد میگرن داشته باشند، این خطر بیشتر است. مطالعات روی دوقلو‌ها هم نشان می‌دهد که دوقلوهای همسان بیشتر از دوقلوهای غیر همسان باهم دچار میگرن می‌شوند.
سردرد میگرنی چند روز طول می‌کشد؟
سردرد میگرنی معمولا بین 4 تا 72 ساعت (در صورت درمان‌نکردن) ادامه می‌یابد. مدت زمان، ممکن است بسته به فرد و اثربخشی داروها متفاوت باشد. برخی از میگرن‌ها ممکن است با مداخله سریع برطرف شوند، اما برخی دیگر حداکثر تا سه روز طول می‌کشند.
شدت و تعداد دفعاتی که فرد دچار سردرد میگرنی میشود می‌تواند بر تأثیر این مشکل بر زندگی روزمره تأثیر بگذارد.
سخن آخر
سردرد میگرنی یک بیماری شایع است که می‌تواند گاهی بسیار شدید و فلج‌کننده باشد. اما خوشبختانه راه‌هایی برای درمان و پیشگیری از آن وجود دارد. اگرچه این راه‌ها سردرد میگرنی را به‌طور کامل درمان نمی‌کنند، اما کمک می‌کنند تا شدت و عود بیماری کمتر شود.
اگر دچار سردرد میگرنی هستید، لازم است برای اینکه کیفیت زندگی خود را زیاد کنید، توسط یک متخصص مغز و اعصاب ویزیت شوید.یکی از سوالات رایج این است برای درمان میگرن چه بخوریم برای دریافت اطلاعات بیشتر در این باره کافیست این مقاله از سایت را مطالعه نمایید
