سلام، من دکتر محمدرضا کاظمی هستم (فلوشیپ فوق تخصصی درد) و امروز می‌خواهم درباره‌ی موضوعی صحبت کنم که شاید برای بسیاری از شما آشنا باشد: آرتروز مفصل ران. معمولاً وقتی اسم آرتروز را می‌شنویم، به یاد دردهای طولانی‌مدتی می‌افتیم که افراد مسن بیشتر از آن شکایت دارند.
اما واقعیت این است که آرتروز فقط مربوط به سالمندان نیست و هر کسی ممکن است با آن درگیر شود. در این مقاله، تصمیم دارم درباره‌ی چیستی آرتروز مفصل ران، علت‌های پیدایش آن و نکاتی که می‌تواند به شما در درک بهتر این عارضه کمک کند، صحبت کنم.
تیترهای مهم این مقاله
آرتروز مفصل ران چیست؟
آرتروز مفصل ران، در اصل تخریب تدریجی غضروف مفصل ران است که می‌تواند به درد، التهاب و محدودیت حرکتی منجر شود. غضروف یک بافت نرم و صاف است که روی سطح استخوان‌ها قرار دارد و به آن‌ها اجازه می‌دهد به شکل روان روی هم حرکت کنند. وقتی این غضروف به هر دلیلی دچار فرسایش یا تخریب شود، ساییدگی استخوان‌ها رخ می‌دهد و درد آغاز می‌شود.
من بارها با بیمارانی روبه‌رو شده‌ام که تعجب می‌کنند چرا دردشان با یک فعالیت معمولی (مثل راه رفتن یا خم‌کردن زانو) شروع می‌شود. دلیل اصلی‌اش همان آسیب‌دیدگی سطح مفصل و کاهش فضای نرم غضروفی است.
چرا ممکن است غضروف آسیب ببیند؟
عوامل ژنتیکی:
در برخی افراد، ساختار استخوانی یا بافت غضروفی به طور ژنتیکی ضعیف‌تر است و زمینه‌ی آرتروز را فراهم می‌کند.
پیری و افزایش سن:
با بالارفتن سن، غضروف‌ها به‌طور طبیعی تحلیل می‌روند و سرعت بازسازی آن‌ها کاهش می‌یابد.
فشار زیاد بر مفصل:
اضافه‌وزن یا فعالیت‌های بدنی سنگین، فشار بالایی را به مفصل ران وارد می‌کند و باعث فرسایش زودرس غضروف می‌شود.
آسیب‌ها یا ضربه‌های قبلی:
شکستگی‌ها یا صدمات قدیمی در مفصل ران ممکن است باعث ضعف و فرسایش زودتر غضروف شوند.
چگونه بفهمیم آرتروز مفصل ران داریم؟
اگر بخواهم صادقانه بگویم، بسیاری از افراد فکر می‌کنند درد در ناحیه ران یا لگن صرفاً ناشی از خستگی یا کم‌تحرکی است. بااین‌حال، تجربه‌ی شخصی‌ام به من نشان داده است که برخی علائم، آلارم واضحی برای آرتروز هستند:
- درد عمقی در کشاله ران که گاهی به زانو هم سرایت می‌کند.
- خشکی صبحگاهی یا احساس سفتی بعد از مدت طولانی نشستن.
- محدودیت حرکتی به‌ویژه در چرخاندن پا به سمت داخل یا خارج.
- صداهای ساییدگی هنگام حرکت دادن مفصل ران.
اگر حس می‌کنید این علائم در شما وجود دارد و مدام تکرار می‌شود، بهتر است با یک متخصص درد یا ارتوپد مشورت کنید تا معاینات دقیق‌تر انجام شود.
روش‌های کنترل و مدیریت آرتروز مفصل ران
وقتی بیمارانم از من می‌خواهند راهکاری برای بهبود دردشان ارائه بدهم، من همیشه ترکیبی از روش‌های زیر را پیشنهاد میکنم:
کاهش وزن:
هر کیلو وزنی که کم می‌کنید، فشار روی مفصل ران را کاهش می‌دهید و درد کمتر می‌شود. این موضوع را بارها در افراد مختلف دیده‌ام که با کم‌کردن حتی چند کیلوگرم، چقدر احساس سبکی می‌کنند.
ورزش و فیزیوتراپی:
حرکاتی که عضلات اطراف مفصل ران را تقویت می‌کنند، می‌توانند از ساییدگی بیشتر جلوگیری کنند و دامنه حرکتی را افزایش دهند.
دارودرمانی:
گاهی نیاز است از داروهای ضدالتهاب و مُسکن استفاده کنید تا درد کنترل شود. اما توصیه میکنم همیشه با نظر پزشک از دارو استفاده کنید.
درمانهای مداخله‌ای درد:
اگر درد شدید باشد، از تزریقات داخل مفصل، بلوک‌های عصبی یا سایر روش‌های تخصصی درد می‌توان کمک گرفت. این روش‌ها در برخی موارد تغییر بزرگی در کیفیت زندگی فرد ایجاد می‌کنند.
جراحی در مراحل پیشرفته: در صورت تخریب شدید غضروف و استخوان، پزشک ممکن است جراحی تعویض مفصل را پیشنهاد دهد. معمولاً این روش به‌عنوان آخرین راهکار در نظر گرفته می‌شود و در بهبود دردهای طولانی‌مدت مؤثر است.
علائم آرتروز لگن و ران چیست؟
رایج‌ترین علامت، درد مداوم در ناحیۀ ران یا کشالۀ ران است. گاهی این درد به زانو کشیده می‌شود و با راه رفتن یا ایستادن طولانی‌مدت تشدید می‌گردد. اگر دردتان بعد از استراحت کوتاه هم برطرف نشد، احتمال آرتروز مطرح است.
خشکی مفصل:
پس از مدتی نشستن، احساس سفتی در راه رفتن می‌کنید.
کاهش دامنه حرکتی:
خم یا چرخاندن ران با ناراحتی همراه است.
صداهای ساییدگی:
گاهی صدای کلیک یا تق‌تق مفصل شنیده می‌شود.
درد شبانه:
ممکن است هنگام خواب هم درد داشته باشید.
اگر این علائم را دارید، بهتر است با متخصص درد مشورت کنید. من همیشه تأکید میکنم که تشخیص زودهنگام و اصلاح سبک زندگی، گام مهمی برای کنترل درد و جلوگیری از وخامت بیماری است. حتی چند تغییر کوچک در ورزش و تغذیه می‌تواند تأثیر بزرگی داشته باشد.
چرا تشخیص آرتروز ران و لگن مهم است؟
تصور غلطی وجود دارد که آرتروز فقط برای سالمندان است. درحالی‌که هرکسی ممکن است درگیر آن شود. اگر این مشکل به‌موقع تشخیص داده نشود، درد و مشکلات حرکتی به‌مرور زمان شدیدتر خواهد شد. من همیشه توصیه میکنم اگر درد مداوم یا خشکی در لگن و ران دارید، به‌سرعت اقدام کنید.
روش‌های تشخیص آرتروز ران و لگن
معاینه‌ی بالینی:
با مشاهده‌ی حرکات و لمس مفصل، علائم ارزیابی می‌شوند.
رادیوگرافی (عکس ساده):
نشانه‌های ساییدگی یا کاهش فضای مفصلی را نمایان می‌کند.
ام‌آر‌آی (MRI):
دقت بالایی در بررسی بافت غضروفی و بافت‌های نرم دارد.
آزمایش خون:
برای رد عفونت یا بیماری‌های روماتیسمی ضروری است.
درمان آرتروز ران و لگن؛ از کجا شروع کنیم؟
اولین چیزی که همیشه به بیمارانم می‌گویم این است: درمان آرتروز یک مسیر است، نه یک قرص جادویی! یعنی باید هم سبک زندگی را اصلاح کنید و هم از روش‌های پزشکی کمک بگیرید. درمان این بیماری به میزان پیشرفت آن، شرایط جسمی بیمار و سبک زندگی او بستگی دارد.
| روش درمان | توضیح |
|---|---|
| ورزش‌های تخصصی | ورزش‌هایی مثل پیاده‌روی ملایم، حرکات کششی و تقویتی لگن باعث کاهش درد و افزایش انعطاف‌پذیری می‌شود. |
| فیزیوتراپی | برای اصلاح الگوی حرکت، تقویت عضلات اطراف مفصل و کاهش فشار روی ران کاربرد دارد. |
| دارودرمانی | داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی، مکمل‌های مفصلی و گاهی مسکن‌ها برای کنترل درد تجویز می‌شود. |
| تزریقات داخل مفصل | در مراحل متوسط، تزریق کورتون یا ژل می‌تواند به کاهش التهاب کمک زیادی کند. |
درمانهای پیشرفته‌تر:
در مواردی که درد خیلی شدید است یا مفصل به‌کلی ساییده شده، ممکن است گزینه‌ی جراحی تعویض مفصل ران مطرح شود. این روش معمولاً به‌عنوان آخرین انتخاب در نظر گرفته می‌شود و می‌تواند کیفیت زندگی بیمار را به‌طور چشم‌گیری بهبود دهد.
چرا ورزش برای آرتروز لگن و ران ضروریه؟
وقتی مفصل‌هاتون درگیر آرتروز می‌شن، بدن به‌طور طبیعی کم‌تحرک‌تر میشه. اما این کم‌تحرکی یعنی ضعف عضلات، افزایش خشکی مفصل و بدتر شدن درد. من همیشه به بیمارانم می‌گم: «تحرک مثل روغنه برای مفصل! اگه خشک بمونه، زنگ می‌زنه.»
فواید ورزش ملایم برای مفصل ران و لگن:
- کاهش التهاب
- تقویت عضلات اطراف مفصل
- افزایش انعطاف‌پذیری و دامنه حرکتی
- بهبود روحیه و کاهش استرس ناشی از درد
چه ورزش‌هایی برای آرتروز لگن مفیدن؟
در جدول زیر، چند تمرین ساده و کاربردی رو آوردم که توی مطب بارها به بیمارانم آموزش دادم:
| تمرین پیشنهادی | مزیت اصلی |
|---|---|
| پیاده‌روی آرام روی سطح صاف | بهبود خون‌رسانی و حرکت مفصل بدون فشار اضافه |
| بالا آوردن پا در حالت خوابیده | تقویت عضلات ران و کاهش فشار مستقیم روی مفصل |
| تمرین پل لگن (Hip Bridge) | افزایش قدرت عضلات باسن و کاهش فشار روی مفصل ران |
| کشش کشاله ران |
توجه: تمام تمرین‌ها باید به‌آرومی و بدون درد انجام بشن. اگر دردی حس کردید، توقف کنین و با پزشک مشورت کنین.
چرا مراقبت‌های بعد از جراحی مهمه؟
خیلی از بیمارانم فکر می‌کنن وقتی از اتاق عمل خارج می‌شن، کار تمومه. ولی حقیقت اینه که تازه شروع مرحله‌ی حساس‌تره. بدن شما مثل یک پروژه‌ی ساختمانیه که بعد از ساخت، نیاز به نگهداری و مراقبت داره تا خراب نشه. اگه بهش بی‌توجهی کنین، احتمال عفونت، درد مزمن، تأخیر در بهبودی یا حتی برگشت دوباره‌ی مشکل وجود داره.
مهم‌ترین مراقبت‌ها بعد از عمل جراحی
۱. رعایت بهداشت زخم
تمیز و خشک نگه‌داشتن محل زخم حیاتی‌ترین بخش مراقبته. هر نوع قرمزی، ترشح یا بوی بد باید سریع بررسی بشه.
۲. مصرف دارو طبق تجویز
حتی اگه درد ندارید، داروهایی که برای جلوگیری از التهاب یا عفونت تجویز شده باید منظم مصرف بشه.
۳. تحرک کنترل‌شده و فیزیوتراپی
استراحت بیش از حد هم خوب نیست. فیزیوتراپی یا راه‌رفتن آهسته به گردش خون و کاهش ورم کمک می‌کنه.
۴. تغذیه مناسب برای ترمیم سریع‌تر
من همیشه تأکید میکنم تغذیه‌ی بعد از عمل مثل سوخت برای بدن شماست.
چرا مراقبت‌های بعد از جراحی مهمه؟
خیلی از بیمارانم فکر می‌کنن وقتی از اتاق عمل خارج می‌شن، کار تمومه. ولی حقیقت اینه که تازه شروع مرحله‌ی حساس‌تره. بدن شما مثل یک پروژه‌ی ساختمانیه که بعد از ساخت، نیاز به نگهداری و مراقبت داره تا خراب نشه. اگه بهش بی‌توجهی کنین، احتمال عفونت، درد مزمن، تأخیر در بهبودی یا حتی برگشت دوباره‌ی مشکل وجود داره.
مهم‌ترین مراقبت‌ها بعد از عمل جراحی:
۱. رعایت بهداشت زخم
تمیز و خشک نگه‌داشتن محل زخم حیاتی‌ترین بخش مراقبته. هر نوع قرمزی، ترشح یا بوی بد باید سریع بررسی بشه.
۲. مصرف دارو طبق تجویز
حتی اگه درد ندارید، داروهایی که برای جلوگیری از التهاب یا عفونت تجویز شده باید منظم مصرف بشه.
۳. تحرک کنترل‌شده و فیزیوتراپی
استراحت بیش از حد هم خوب نیست. فیزیوتراپی یا راه‌رفتن آهسته به گردش خون و کاهش ورم کمک می‌کنه.
۴. تغذیه مناسب برای ترمیم سریع‌تر
من همیشه تأکید میکنم تغذیه‌ی بعد از عمل مثل سوخت برای بدن شماست. غذاهای سرشار از پروتئین، ویتامین C و روی (zinc) توی جدول زیر مثال زدم:
- ماده غذایی نقش در ترمیم زخم
- تخم‌مرغ تأمین پروتئین
- پرتقال و کیوی منبع ویتامین C
- گوشت قرمز و حبوبات تأمین روی
- ۵. مدیریت درد صحیح
درد بعد از جراحی طبیعیه ولی نباید شما رو زمین‌گیر کنه. اگه دردتون با دارو کنترل نمی‌شه، حتماً باید دوباره ویزیت بشین. کنترل مناسب درد باعث بهبودی سریع‌تر میشه.
اگر به تازگی جراحی داشتید یا در آینده قراره عمل بشین، این نکات رو جدی بگیرین. خیلی از بیمارانی که از درد طولانی‌مدت یا عفونت رنج می‌برن، تنها به خاطر بی‌توجهی به همین نکات ساده دچار مشکل شدن.
یادتون باشه:
بهبودی بعد از جراحی، یه همکاری دوطرفه‌ست بین پزشک و خود شما. اگه شما مسئولانه رفتار کنین، نتیجه‌ی جراحی‌تون فوق‌العاده خواهد بود. امیدوارم این نکات بهتون کمک کنه تا با خیال راحت، دوران نقاهت رو پشت سر بذارین.
۵. مدیریت درد صحیح
درد بعد از جراحی طبیعیه ولی نباید شما رو زمین‌گیر کنه. اگه دردتون با دارو کنترل نمی‌شه، حتماً باید دوباره ویزیت بشین. کنترل مناسب درد باعث بهبودی سریع‌تر میشه.
اگر به تازگی جراحی داشتید یا در آینده قراره عمل بشین، این نکات رو جدی بگیرین. خیلی از بیمارانی که از درد طولانی‌مدت یا عفونت رنج می‌برن، تنها به خاطر بی‌توجهی به همین نکات ساده دچار مشکل شدن.
یادتون باشه: بهبودی بعد از جراحی، یه همکاری دوطرفه‌ست بین پزشک و خود شما. اگه شما مسئولانه رفتار کنین، نتیجه‌ی جراحی‌تون فوق‌العاده خواهد بود. امیدوارم این نکات بهتون کمک کنه تا با خیال راحت، دوران نقاهت رو پشت سر بذارین.
مهم‌ترین خطرات احتمالی جراحی لگن:
در جدول زیر، خلاصه‌ای از شایع‌ترین عوارض جراحی لگن رو آوردم:
| نوع عارضه | توضیح مختصر |
|---|---|
| عفونت محل جراحی | ممکنه نیاز به درمان آنتی‌بیوتیکی یا حتی جراحی مجدد داشته باشه |
| لخته شدن خون (ترومبوز) | به‌خصوص در پاها اتفاق می‌افته و نیاز به داروهای رقیق‌کننده داره |
| جابجایی مفصل مصنوعی | در برخی موارد مفصل مصنوعی از جای خودش خارج میشه |
| آسیب به عصب یا عروق | نادره، ولی گاهی ممکنه باعث بی‌حسی یا ضعف عضلانی بشه |
| درد مزمن بعد از جراحی | اگر بازتوانی به‌درستی انجام نشه، ممکنه درد ماندگار بشه |
چطور می‌تونیم این خطرات رو کاهش بدیم؟
این سؤال مهمیه. من همیشه به بیمارانم می‌گم که موفقیت جراحی ۵۰٪ به جراح مربوط میشه و ۵۰٪ دیگه به خود بیمار. چند مورد از توصیه‌های ساده اما مؤثر:
- رعایت دقیق دستورات پزشک قبل و بعد از عمل
- شروع فیزیوتراپی در زمان مناسب
- استفاده منظم از داروهای ضدلخته
رعایت بهداشت زخم و اطلاع سریع از هرگونه علامت غیرعادی
واقعیت اینه که جراحی لگن یکی از پیشرفته‌ترین و مؤثرترین روش‌های درمان دردهای شدید و تحلیل رفتن مفصل‌هاست. اما باید بدونیم که موفقیت این مسیر، نیاز به دقت، آگاهی و همکاری خودمون داره. پس اگر قرار بر جراحی دارید، با آگاهی جلو برید، سؤالات‌تون رو از پزشک بپرسید و حتماً بعد از عمل، با دقت مراقبت‌های لازم رو انجام بدین.
من همیشه در کنار بیمارانم هستم و باور دارم با آگاهی، می‌تونیم ترس رو کنار بذاریم و با خیال راحت، به‌سمت بهبودی قدم برداریم.
چرا باید به فکر کاهش بار روی مفصل ران باشیم؟:
خب بذارید ساده بگم. مفصل ران مثل یه لولاست که باید وزن بدن، راه رفتن، نشستن و حتی ایستادن طولانی رو تحمل کنه. حالا اگه این مفصل تحت فشار بیش‌ازحد قرار بگیره، کم‌کم تحلیل می‌ره، غضروف‌ها آسیب می‌بینن و ما با درد و محدودیت حرکتی روبه‌رو می‌شیم.
مثالی واقعی از زندگی بیمارانم:
یکی از بیمارانم، خانمی ۵۵ ساله بود که از درد لگن شکایت داشت. بررسی‌ها نشون داد اضافه‌وزن و نشستن‌های طولانی باعث شده مفصل رانش آسیب ببینه. با چند تا تغییر ساده، مثل کاهش وزن و اصلاح سبک زندگی، دردش تا حد زیادی کم شد.
تاریخ تولد : ۱۳۴۹
ورود به دانشگاه علوم پزشکی ایران در سال ۱۳۶۹
گذراندن دوره تخصص آنستزیولوژی و درد دانشگاه علوم پزشکی شیراز ۱۳۸۴
گذراندن دوره فلوشیپ فوق تخصصی درد دانشگاه علوم پزشکی ایران ۱۳۹۲
گذراندن دوره های متعدد فلوشیپی اینترونشن درد در اروپا
گذراندن دوره فلوشیپ اندوسکوپی دیسک و ستون فقرات 2019 (Max Institute of neurosciences Dehradun (MIND
عضو رسمی انجمن بین المللی مطالعه درد IASP
عضو رسمی انجمن بین المللی نورو مدولیشن INS
عضورسمی انجمن رژیونال آنستزی و درد ایران ISRAPM
عضو گروه فوق تخصصی درد، آندوسکوپی و جراحیهای کم تهاجمی ستون فقرات SPMC
- آیا میگرن عصبی خطرناک است ؟ - 2025/05/28
- علت درد زانو سمت راست - 2025/05/28
- درد لگن سمت چپ و پای چپ - 2025/05/12
سلام خدمت آقای دکتر کاظمی عزیز. من ۳۲ سال دارم سه سال درگیر نوروپاتی حسی حرکتی هستم. کف هر دو پا کاملا سر بی حس وبه تریج تا بالای زانوم پیشرفت کرده و دیگر توان راه رفتن نمانده و تعادل صفر هیچ درمانی هم جواب نداده ن دارو ن فیزیوتراپی سابقه دیابت هم ندارم. فقط خودم دلیلشو سوئ مصرف انواع داروهای شیمیایی آرامبخش و مسکن در دراز مدت میدونم. منتظر نظرات راهنمایی با ارزش شما پزشکه گرانقدر هستم 🙏🙏🙏🙏
با سلام، متأسفانه دچار نوروپاتی پیشرونده‌ای هستید اول از همه باید توسط سرویس نورولوژی بررسی دقیقی بشوید تا مشخص کردن آیا علت نوروپاتی را می‌توان پیدا کرد یا خیر، سلول درمانی و رادیو فریکوئنسی عصب‌ها کمک کننده است.
سلام وقت بخیر آقای دکتر ۵۴ سالمه ولاغرم. ۶سال قبل دچار دیسک کمری ودرد سیاتیک شدم شکر خدا بهتر شدم ولی حدود ده ساله ناحیه هیپ درد داره .نرمی استخوان در سنجش تراکم داشتم. قرص استوفوس دادن رادیوگرافی نرمال بود معاینات پا که ارتوپد انجام داد درد نداشتم ولی این درد هیپ نمیدونم التهابه یا ارتروزه یا به نرمی استخوان مربوطه یا مربوط به همان دیسک کمر میشه؟ در کمر پا درد ندارم فقط ناحیه هیپ در پای چپ . راست هم یکماهی هست شروع شده. آیا دارویی جهت درمان هست ؟ ورزش چطور.لطغا مرا راهنمایی کنید. ممنونم🙏
سلام در ابتدا باید علت دقیق درد مشخص شود ستون فقرات بررسی مجدد گردد مفاصل ساکروایلیاک و هیپ لگن بررسی شوند تا علت درد مشخص شده و بر اساس آن درمان انجام گردد.
با عرض سلام و ارادت خدمت آقای دکتر. میخواستم راجب مشکلم که سه روزه که منو داره از پا در میاره از شما سؤال کنم، آقای دکتر من در دوران کودکی لگنم بر اثر آسیب شدیدی که دیده شکسته و با تمام دردی که در ناحیه لگن و نشیمنگاه داشتم هیچ وقت تا سن سی و چهار سالگی به پزشگ مراجعه نکردم چون در ناحیه دنبالچه بود روم نمیشد به کسی بگم. الان با بالا رفتن پله یک هفته شاید هم بیشتر با درد شدید مجبور به استراحت مطلق میشم که حتی نمیتونم دولا راست بشم و برای خوابیدن نشستن و از سمت راست به سمت چپ خوابیدن مشکل دارم من احساس میکنم در سن پنجاه و چهار سالگی دیگه کارهای شخصی خودم رو هم نمیتونم انجام بدم. در گزارشی از یکی از متخصصین خوندم که مربوط به مفصل ساکراوایلیاک هم میشه که طبق معمول ماننده همه بیمارها من هفت خان رستم رو از نظر عکس و ام آر آی، و آزمایش های متعدد و سوناگرافی ستی اسکن و حتی لاپروسوکپی از روده و…. انجام دادم چون دردش در ناحیه شکم مانند درد کیست تخم دان می مونه و ماننده عمل جراحی تخلیه رحم به همون اندازه شدید. و در ناحیه لکن بیشتر از چند دقیقه نمیتونم بنشینم و برای بلند شدن با داد و هوار و با کمک دیگران بلند میشوم. در ضمن من دوسال پیش تنگی کانال نخاع در مهره 3 و 4 و5 جراحی شدم. و هنوز تنگی کانال گردن هم دارم. اگر عکس لازم بود براتون ارسال کنم و خیلی ممنون میشم منو راهنمایی کنید که با این همه درد و با وضعیت بیماری کرونا که نمی‌توانم از خانه خارج بشم چکار کنم البته بیشتر بخاطر اینکه توان رفتن به پزشک رو تا دردم کمی ساکت بشه ندارم با تشکر.
با سلام مشکل شما پیچیده است و عوامل متعددی می‌تواند این دردها را ایجاد کند از جمله چسبندگی های ناشی از عمل جراحی، آرتروز مفاصل مهره های عمل شده، آرتروز مفصل ساکروایلیاک و ضربات گذشته که موجب آرتروز در مفصل لگنی و هیپ شده باشد همه اینها باید بررسی شود و بر اساس آن درمانهای لازم از دارو و فیزیوتراپی گرفته تا تزریقات اینترونشنال را باید انجام بدهید.