تیترهای مهم این مقاله
عارضه تنگی کانال نخاعی؛ بررسی علائم، عوامل و روش‌های درمان
تنگی کانال نخاعی یک اختلال جدی در ستون فقرات است که میتواند به فشردگی طناب نخاعی و ریشه‌های عصبی منجر شود. در ادامه خواهیم دید عواملی مانند تغییرات مرتبط با سن یا فتق دیسک‌ها می‌توانند این اختلال را تسریع کنند که با علائمی همچون درد، بی حسی، ضعف و مشکلات تعادل همراه است.
تنگی کانال نخاعی چیست ؟
تنگی کانال نخاعی (Spinal Stenosis) به وضعیت باریک شدن فضاهای استخوانی در ستون فقرات اشاره دارد که میتواند منجر به فشردگی اعصاب شود. این باریک شدن ممکن است در کانال نخاعی که محل عبور نخاع است یا در فضاهای بین مهره‌ای که مسیر خروج اعصاب نخاعی است اتفاق بیفتد.
علل این بیماری میتواند مادرزادی و اکتسابی باشد. بر اساس محل و میزان تنگی، ممکن است نخاع یا اعصاب نخاعی تحت فشار قرار گیرند که این میتواند منجر به علائمی مانند بی‌حسی، پارستزی، درد و ضعف عضلانی شود.
دلایل تنگی کانال نخاعی
تنگی کانال نخاع معمولاً با علائمی همچون کمر درد و پا درد همراه می‌باشد. این عارضه اغلب ناشی از رشد بیش از حد استخوان‌های مهره‌ای به سمت داخل و کاهش انعطاف‌پذیری رباط‌های نخاعی است.
بسیاری از بیماران علاوه بر تنگی کانال نخاع، دچار مشکلات متعدد دیسک بین مهره‌ای نیز می‌شوند؛ به‌ویژه در ناحیه مهره‌های چهارم و پنجم کمری که به عصب‌دهی عصب سیاتیک منجر میشود. این مشکلات می‌توانند موجب تشدید علائم بالینی شوند. علائم بالینی ناشی از این عارضه و فتق دیسک کمری بسیار مشابه بوده و تمایز آنها از یکدیگر معمولاً فقط از طریق تکنیک‌های تصویربرداری پیشرفته مانند MRI امکان‌پذیر است.
دلایل دیگری مانند بیماری پاژه که باعث رشد غیرطبیعی استخوان‌ها میشود و همچنین تومورهای داخل نخاعی یا استخوانی نیز می‌توانند باعث این بیماری شوند.
عوارض تنگی کانال نخاعی
این عارضه میتواند علائمی را در هر دو ناحیه گردن و کمر به صورت همزمان ایجاد کند. در مراحل پیشرفته، فشار بر اعصاب عصب‌دهنده به مثانه و روده‌ها منجر به علائمی مانند فوریت در دفع ادرار، بی‌اختیاری ادرار و اختلالات حرکتی در دستگاه گوارش میشود.
در موارد شدید و مزمن که تشخیص و درمان به تأخیر افتاده است ممکن است بیماران با فلج نسبی اندام‌های فوقانی و تحتانی و نیاز به ویلچر به مراکز اورژانس مراجعه کنند. این بیماران به جراحی فوری نیاز دارند؛ زیرا عدم درمان میتواند به آسیب دائم نخاع و فلج دائمی منجر شود.
کانال نخاعی
کانال نخاع فضایی است که از گردن شروع شده و تا ساکروم ادامه دارد. در داخل این فضا نخاع قرار گرفته است. این کانال از کنار هم قرار گرفتن سوراخ های پشتی هر مهره تشکیل شده است. دیواره های اطراف این کانال از اجزا استخوانی جسم مهره و پایه های مهره ای تشکیل شده که روی آنها را لیگامان ها (لیگامان زرد و…) پوشانده اند.
تنگی کانال نخاع
تنگی کانال نخاع وضعیتی است که میتواند از گردن تا کمر را درگیر نماید و همانگونه که از نامش مشخص است هر وضعیتی که موجب تنگ شده فضای مزبور شود را تنگی کانال می نامند. شیوع تنگی در کمر و پس از آن در گردن از سایر قسمت ها شایع تر است.
علل تنگی کانال
- ضخیم شدن لیگامان های داخل کانال
- برجسته شدن یا بیرون زدگی دیسک ها به داخل کانال (ازشایعترین علل)
- پیشرفت آرتروز مهره و گسترش استئوفیت های استخوانی به داخل کانال
- شکستگی مهره ها و بهم خردگی شکل کانال
- آرتروز و برجستگی مفاصل فاست مهره ای
- تنگی مادرزادی کانال (قطر کانال نسبت به سایرین کمتر است)
- سرخوردگی مهره ای و کاهش فضا
علائم تنگی کانال نخاع
درد در کمر و پا که کم و زیاد می شود و میتواند بهمراه بی حسی باشد. درد در راه رفتن طولانی یا ایستادن طولانی تشدید میشود و پس از مدتی محدودیت در طی مسافت ایجاد شده و شاهد علامت تشخیص درد ناشی از تنگی کانال ، خم شدن به جلو و کاهش درد میزان درد می باشد. در صورت تشدید تنگی کانال ممکن است علائم ضعف حرکتی و یا اختلالات ادراری و مدفوع نیز دیده شود.
تشخیص تنگی کانال نخاعی
معاینه فیزیکی و بررسی رفلکس عضلات و بررسی تعادل و راه رفتن بیمار حائز اهمیت زیادی است.
آزمایش های تصویربرداری
آزمایش‌های تصویربرداری اطلاعات کاملی از نظر بررسی مشکلات ساختمانی مهره ها و علل تنگی نخاع در اختیار پزشک می گذارد که شامل :
پرتونگاری ساده کمر : جهت بررسی عفونت یا توده استخوانی و تغییر قوس مهره ها و نیز زوائد استئوفیتی در مهره ها است.
سی تی اسکن : چنانچه مشکلات فوق در گرافی ساده مطرح باشد جهت بررسی دقیق تر میتوان از سی تی اسکن استفاده کرد.
ام.آر.آی : جهت بررسی بافت های نرم از جمله دیسک ها ، رباط ها ، نخاع و اعصاب نخاعی استفاده می گردد.
تست عملکرد عصب و عضله
به منظور تعیین شیوه انتقال صحیح پیام‌ها ی عصبی و کارکرد فیزیولوژیکی اعصاب استفاده میشود که شامل دو قسمت اولیه بررسی قدرت و سلامت ماهیچه و ثانویه بررسی سرعت هدایت پیام عصبی و وجود احتمال تحریک یا تخریب عصبی می باشد.
تنگی کانال نخاعی
درمان تنگی کانال نخاع
داروها : از داروها جهت برطرف کردن علائم در فاز حاد و نیز بازگشت قوام و آرامش عضلانی استفاده می گردد که شامل شل کننده‌های عضلانی (محیطی و مرکزی) ، مسکن های ضدالتهابی می باشد.
درمان های غیر تهاجمی تنگی کانال نخاعی
1. فیزیوتراپی برای درمان تنگی کانال نخاعی
در فیزیوتراپی ترکیبی از روش‌های غیرفعال و تمرین‌ها جهت تقویت ساختار عضلانی و حرکت‌های اصلاحی به کار گرفته میشود. مدالیته‌های درمانی غیرفعال مانند یخ/ گرما، اولتراسوند و تحریک الکتریکی درد و گرفتگی عضلانی را در کاهش می‌دهد. بیمار مبتلا به کمک انجام تمرین‌های مخصوص روش افزایش انعطاف‌پذیری و دامنه حرکتی را فرا می‌گیرد و بر قدرت عضلات خود می‌افزاید. بیماران نباید از روی آوردن به این درمان نگران باشند، حتی بیماران دچار درد و مشکلات حرکتی نیز از انجام تمرین‌های ایزومتریک سود می‌برند.
2. ماساژ و درمان دستی و منیپولیشن
اساس این تکنیک ها که توسط دست انجام می شود نیز تقویت ساختار عضلانی بافت های اطراف مهره ها می گردد.
3. لیزر پرتوان در درمان تنگی کانال نخاعی
استفاده از لیزر پرتوان پالس موجب افزایش انرژی سلولی و ترمیم بافت های آسیب دیده و تاحدی جلوگیری از پیشرفت می گردد.
درمان های اینترونشنال و یا کمتر تهاجمی (مداخله ای)
اعمال اینترونشنال توسط فوق تخصص درد تحت راهنمایی اشعه ایکس (فلوئوروسکوپی) و یا سونوگرافی در اتاق عمل انجام می گردد.
1. تزریق های تشخیصی و درمانی
تزریق در ستون فقرات مانند تزریق ترکیبی استروئید و آنستتیک های موضعی در فضای اپیدورال جهت کاهش التهاب و خنثی کردن واسطه های شیمیایی التهاب (ناشی از تنگی) استفاده می گردد. همچنین در این مورد به غیر از تزریقات میتوان از رادیوفرکوئنسی اپیدورال و همچنین رشته های عصبی خارج شونده از نخاع در این مناطق جهت بهبود و تغییرات طولانی استفاده نمود.
در چه بیمارانی عمل جراحی باز باید انجام شود؟
- مشکل حرکتی پیشرونده
- اختلال در کنترل ادرار و مدفوع
- محدودیت شدید حرکتی در بیماران
- عدم پاسخ به درمان های غیر جراحی
مراجعه به موقع بیماران می تواند از پیشرفت بیماری و نیاز به انجام عمل باز جلوگیری نماید.
با تشکر از اینکه مقاله تنگی کانال نخاعی را تا انتها مطالعه فرمودید. دکتر محمدرضا کاظمی فلوشیپ فوق تخصص درد
پاسخ رایگان به سوالات شما
شما می توانید در ادامه همین صفحه سوال خود را مطرح کنید تا دکتر محمدرضا کاظمی در اولین فرصت به سوال شما پاسخ دهند.
درود دکتر جان بنده ۴۳ سال سن دارم و اهل ورزش ،۱.۷۰ قد و حدود ۷۱ وزن دارم ، چند وقتی هست مشغول کارهایی هستم که بلند کردن اجسام سنگین و ،حالت های خاص بدنی در اون وجود داره و یه مقدار هم نظم ورزش کردنم به هم خورده ، قبلاً فوتبال میکردم یکبار برای فیزیوتراپی زانو رفتم و دکتر می‌گفت شما غضروف های نرمی داری و خوب اصولاً توی حرکات کششی موفق هستم ، کف دستهام بدون خم شدن زانو کاملا به زمین میچسبه ، چند سال پیش کمردرد گرفتم ، ناحیه وسط کمرم ، دکتر رفتم بعد از عکسبرداری با نظرات متفاوتی از سمت دکتر های مختلف روبرو شدم که نهایتا با انجام ورزش های اصلاحی رفع و رجوع شد ، در حال حاضر همون درد در ناحیه وسط و یک مقدار پایین کمرم دارم که شب و صبح بیشتر هست و اتفاق جدیدی که افتاده انگشتهای وسط پای راستم حالت خواب رفتگی داره ، الان دوباره ورزشهای اصلاحی شروع کردم ،ولی خیلی نگرانم چون از بین نمیره مخصوصا توی حالت ایستاده ، ضعف حرکتی ندارم ولی روی اعصابم رفته این حالت جدید ، ورزش میکنم کمتر میشه درد ولی از بین نمیره ، الان حدود یک هفته میشه ، پیشنهادتون چیه ؟
با سلام، از کمر ام آر آی انجام شود.
سلام و عرض ادب جناب دکتر مادر بنده دچار تنگی کانال نخاعی هستند میخواستم بدونم آیا لیزر درمانی جوابگو هست چون دکتر ایشان الان نظر به جراحی دارن با توجه به سن مادرم که ۷۳ سال سن دارند میخواستم بدانم آیا جوابگو هست لیزر که عمل باز انجام نشود
باسلام، مدارک ایشان را جهت بررسی به واتساپ زیر ارسال فرمایید.
09120335132
سلام آقای دکتربنده ۶۶ سال سن دارم ازسال ۹۴ تشخیص ام آر آی دیسک بین مهره ۴ و ۵ و سپس فیزیوتراپی در سه نوبت در این هفت سال انجام ، هیچ نرمشی را انجام نمیدهم ، ابتدا درد در لگن و پای چپ و بعد دوسال دردبطورکامل قطع و به داخل ران پای راست منتقل شده ، متاسفانه از توالت فرنگی استفاده نمیکنم و تاکنون هیچگونه مسکن و استراحت مطلقی نداشتم ، درد کمر ندارم و این چند سال در پیاده روی با درد در پای راست (ران) وحاات لنگش و با طولانی نشدن بی حسی در دوپا تشخیص داده شده ، سه فقره ام آر آی سال ۹۴ ، ۹۷ و مرداد ۱۴۰۱ انجام شده ودر آخری تشخیص دیسک بین ۴ و ۵ و تنگی کانال نخاعی تشخیص داده شده است ، روی پنجه و پاشنه براحتی و بدون درد راه میروم و گزگز و مور مور درپاها وجود ندارد . با توجه به شرح حال فوق چه توصیه ای را برای درمان پیشنهاد میدهید. باتشکر
با سلام چنانچه معاینه نورولوژیک و فیزیکی نرمال باشد فعلا نیازی به عمل جراحی نمیباشد.
درود آقای دکتر.ببخشید ، آیا پی آر پی برای تنگی کانال نخاعی شدید که باعث ضعف و اختلال در حرکت پا شده است تاثیری دارد ؟ با سپاس .
سلام خیر
سلام آقای دکتر من از سیزده فروردین کمر درد شدید شدم و دکتر رفتم دکتر دارو دادندو ام آرای انجام دادم و دکتر گفتند باید عمل کنی من چون موافق عمل نبودم ۱۸ جلسه لیزر پر توان دو جلسه طب سوزنی رفتم خیلی بهتر شده بودم ولی بعد از یک ماه دوباره دردام برگشت در ضمن دکتر گفته بودن تنگی کانال نخاعی دارم و دیسک کمر حالا من از شما یک سوال داشتم چون با عمل باز موافق نیستم ومتخصص ارتوپد پس از معاینه گفت نیاز به عمل باز نیست آیا تزریق کانال نخاعی برای من مناسب خواهد بود
باسلام چنانچه فتق دیسک کم باشد و مشکل تحریک عصب باشد بله تزریقات مفید است در غیر این صورت باید عمل لیزری دیسک انجام شود.
سلام آقای دکتر مادر من تنگی کانال نخاعی دارند و سر خوردگی ۳ تا مهره نیاز به جراحی دارند آیا لیزر میشه کرد
باسلام ، ام ار ای را جهت بررسی به واتساپ زیر ارسال فرمایید.
09120335132
سلام آقای دکتر بنده سال 99عمل دیسک کمر داشتم در مشهد ولی متاسفانه بعداز عمل سکته مغزی کردم و الآنم قادر به حرکت نیستم ودوسال است که فیزیوتراپی انجام دادم ولی فایده نداشت و فقط حس بنده برگشت والان نصف بدنم فلج است ودر ناحیه انتهای کمرم احساس بی حسی ودرد دارم ودست سمت چپم خشک شده یعنی راست نمیشه کمک. کن دکتر بدونم مشکل چیه ممنونم خدا قوت
با سلام، اگر مشکلات ناشی از آسیب به قسمت حرکتی مغز باشد باید فیزیوتراپی و کار درمانی طولانی مدت بشوید.
سلام محدود ۱۰ سال پیش تنگی کانال نخاعی داشتم الان دوباره عود کرده وفتق دیسک هم دارم چکارکنم درد دارم
با سلام ام ار ای را جهت بررسی به واتساپ زیر ارسال کنید.
09120335132
سلام وخسته نباشید وعرض ادب به جنابعالی دکتر این سه ساله از قسمت لگن وکمر خیلی ناراحت هستم چند بار ام آر ای گرفتم ونشان دکترهای زیادی دادم دکتر کرمانشاه هر کدامشان نگاه کردن میگن باید عمل باز کنی پارسال رفتم تهران پیش دکتر لاجوردی عمل بالیزر انجام دادم چند بار نزدیک به دوماهی یک خورده دردم کم شد بعداز اون دوباره درد آمده سراغم تا تاریخ ۱۴۰۱/۵/۲۳رفتم تهران پیش دکتر لاجوردی به من گفت ام ار ای جدید بگیر رفتم ام ار ای گرفتم بهش نشان دادم اونهم گفت عمل باز باید انجام دهید بعد از دوروز جواب آم ار ای از تهران برام ارسال کردن دکتر تهران گفت دیکس پاره شده ولی جواب چیز دیگری تنگی کانال مادرزادی فتق دیکس وخشکی وبی آبی دیکس یک هفته پیش هم رفتم پیش دکتر خاموشیان اونهم نگاه ام ار ای کرد گفت عمل باز نکن توی دیکسم چند تا تزریق کرد چند درصدی خوب شدم ولی چه خوب شدنی به خدا دکتر خیلی در عذاب هستم اکثر دکترها فقط منو دور خودم چرخ میزنن از این گذشته وقتی کاملا دراز میکشم بدنم قفل میکنه وقتی میخام بشینم باید دقیقا یک ساعت با خودم تمرین کنم تا بتونم بشینم توراه به خدا راهنمایم کن دیگه محض رضای خدا از خودم خسته شدم
باسلام ام آر آی را جهت بررسی به واتساپ زیر ارسال نمایید.
09120335132
با سلام، عرض ادب و احترام خدمت حضرتعالى.
براى بنده با توجه به ام آر آى و نوار عضله، بیرون زدگى دو دیسک و همچنین تنگى کانال تشخیص داده شده است. از طرفى در ناحیه باسن درد تقریبا شدیدى وجود دارد که این درد تا ساق پا راست ادامه دارد و ۳ انگشت از همان پا-کوچک تا سوم بنده، حالت خواب و گزگز را دارند. این حالت کمى بیشتر از یک ماه است که براى بنده اتفاق افتاده و ابتدا درد فقط در قسمت کمر و باسن بود ولى با گذشت زمان هم درد بیشتر شد و هم نواحى بیشترى درگیر شدند.
ممنون مى شوم در صورت امکان بنده را راهنمایى بفرمایید که آیا حتما باید جراحى باز انجام دهم؟ یا از طریق جراحى بسته، کشش، طب سوزنى و … هم امکان بهبود است؟
باسلام درمان ها بستگی به میزان بیرون زدگی دارد اگر بیرون زدگی کم باشد اقدامات غیر تهاجمی ،اما در بیرون زدگی های متوسط تا زیاد تزریقات ستون فقرات، لیزر داخل دیسک، آندوسکوپی و در مراحل بسیار پیشرفته عمل مورد نیاز است.
سلام روزتون بخیر ببخشید من تنگی کانال نخاعی دارم دردهای شدید تو قسمت کمر و لگن پام دارم دیگه طاقتم بریده تصمیم گرفتم عمل کنم خاستم بدونم عمل با لیزر همونقد که عمل باز تاثیر داره لیزر هم تاثیر داره یعنی دردهام رو قطع میکنه؟
باسلام انتخاب هر روش عمل بستگی به نوع بیرون زدگی دیسک و تنگی کانال دارد ام آر آی باید بررسی شود.