همانطور که در تصویر بالا مشخص است ستون فقرات کمری از ۵ مهره تشکیل شده است که در بین آنها دیسک ها قرار گرفته اند. عملکرد اصلی دیسک ها تسهیل حرکت و چرخش ستون فقرات بوده و اساسا نقش ضربه‌گیر داشته لذا فشار بیش از حد به جسم مهره ها نمی آید و مهره ها را از شکستگی محافظت میکنند.
دکتر محمدرضا کاظمی فوق تخصص درد در این مقاله ” بیرون زدگی دیسک کمر و درمان آن ” توضیحات کاملی در مورد بیرون زدگی دیسک و نحوه درمان آن داده اند که امیدواریم این مقاله را تا انتها مطالعه بفرمایید.
دیسک از یک لایه خارجی به نام آنولوس و یک قسمت مرکزی به نام هسته یا نوکلئوس که حالت ژلاتینی دارد تشکیل شده است و هسته نقش اساسی ضربه گیری را انجام می دهد. اطلاعات بیشتر در این مورد را در مقاله دیسک میتوانید مطالعه بفرمایید.
تیترهای مهم این مقاله
علل بیرون زدگی دیسک :
در حالت عادی به دلیل حرکات متناوب دیسک ترک ها و شکاف های ریزی در سطح خارجی دیسک (آنولوس) ایجاد می شود که به طور طبیعی ترمیم میشوند اما اگر به هر دلیلی این ترک ها بزرگ شوند و به همدیگر بپیوندند آنگاه خاصیت ترمیمی نمی تواند این ترک ها را ترمیم کند و نهایتا حفره ای ایجاد می شود که از طریق آن محتویات هسته دیسک بیرون زده می شود و فتق دیسک ایجاد می گردد.
علت پاره شدن دیسک کمر یا به دلیل فشار ناگهانی و بیش از حد به دیسک می باشد و یا ناشی از ضعف دیسک در اثر دژنراسیون ( فرسایش) یا عوامل محیطی تشدید کننده مانند سیگار, چاقی , عدم تحرک و پوزیشن های طولانی نشسته و … می باشد و در فرد با پارگی دیسک هسته ژلاتینی دیسک بیرون میزند و این بیرون زدگی موجب فشار روی اعصاب کمری شده که نتیجه آن تحریک و التهاب اعصاب درگیر و مشکلات حسی و حرکتی می گردد. این اتفاقات معمولاً از ۳۰ سالگی به بالا شروع به رخ دادن می کند. علائم و و درمان بیرون زدگی دیسک بستگی به میزان بیرون زدگی ایجاد شده دارد.
انواع فتق دیسک :
بر اساس میزان بیرون زدگی هسته، فتق دیسک کمری به سه دسته تقسیم میگردد:
1- Bulging
برجستگی دیسک یا بالجینگ که در این حالت دیسک برآمده می شود ولی دچار پارگی نشده در این حالت رشته های عصبی می توانند تحت تحریک قرار بگیرند.
2- Protrusion
بیرون زدگی دیسک یا پروتروژن که در این حالت جداره دیسک بیرون زدگی پیدا می کند ولی جداره دیسک پارگی نداشته و لذا هسته از درون جداره بیرون زده نمی شود.
3- Extrusion
پارگی دیسک یا اکستروژن که در این حالت جداره دیسک پاره شده هسته دیسک از محل پارگی بیرون زده وارد کانال شده التهاب ایجاد کرده و موجب درد های شدید و اختلالات حسی و حرکتی می گردد.
درمان بیرون زدگی دیسک بر اساس این سه دسته بندی انجام می شود که در ذیل توضیح داده خواهد شد.
علائم دیسک کمر :
دکتر محمدرضا کاظمی : علائم دیسک کمر به چند شکل است، ممکن است که همه این علائم وجود داشته باشد ولی ممکن است یکی از این علائم به صورت بارز وجود داشته باشد. این علائم شامل موارد زیر می باشد:
۱- کمر درد
این کمر درد ناشی از تحریک اعصاب جداره خود دیسک آسیب دیده می باشد.
۲- درد اندام تحتانی
درد پاها که ناشی از تحریک اعصاب کمری است که به پاها عصب رسانی می کند. به این درد اصطلاحا “دردانتشاری” (رادیکولوپاتی) می گویند یعنی درد ناشی از انتشار تحریک عصب به پاها می باشد. رشته عصب هایی که به پاها می روند شامل مجموعه ای از اعصاب حسی و اعصاب حرکتی می باشد. اگر بیشتر اعصاب حسی تحت فشار و تحریک باشند علائم به شکل گزگز و سوزن شدن و خواب رفتن پاها خود را نشان میدهد د ولی اگر اعصاب حرکتی تحت فشار و تحریک باشند علائم بیشتر به شکل گرفتگی یا ضعف عضلات لنگش و در موارد شدید اختلال ادرارر و مدفوع می باشد.
چگونگی توزیع علائم در اندام تحتانی
|
|
|
در اندام تحتانی یا پای انسان سه عصب اصلی وجود دارد که منشا آنها در کمر بوده و عصب رسانی حسی و حرکتی در پا را انجام می‌دهند. این سه عصب عبارتند از ابتوراتور، فمورال و سیاتیک. مطابق شکل اگر دیسک های مهره های بالایی (L1&L2) که منشا عصب ابتوراتور هستند، بیرون زدگی داشته باشند درگیری عصبی خود را در منطقه کشاله ران نشان می دهند. اگر درگیری در منطقه دیسک L2&L3 باشد، تحریک و درگیری عصب فمورال ایجاد شده که موجب بروز علائم در مسیرران و بالای زانو می باشد ولی اگر درگیری عصب سیاتیک باشد مربوط به ریشه‌های L4&L5 هست که علائم کلینیکی در مسیر باسن پشت ران پشت ساق تا کف پا خود را نشان می دهند.
تشخیص بیرون زدگی دیسک کمر
بیمارانی که با علائم درد کمر و یا مشکلات اندام تحتانی مراجعه میکنند تحت بررسی مراحل زیر قرار میگیرند که عبارتند از:
1- معاینه فیزیکی
معاینه فیزیکی بسیار مهم است که در آن پزشک با مانور های خاص در اندام تحتانی، عصب های پا را تحت فشار قرار می دهد تا واکنش آنها را نسبت به پوزیشن بررسی کند و در صورت درگیری عصبی علائم بیمار تشدید می گردد.
2- MRI
با انجام ام آر آی به طور دقیق مشکلات ساختمانی و وضعیت دیسک بیرون زده و میزان تنگی کانال مشخص می گردد.
3- تست عصب و عضله
با انجام تست های نوار عصب و عضله، وضعیت تحریک رشته های عصبی و اختلالات فیزیولوژیک آن مشخص می گردد.
درمان بیرون زدگی دیسک کمر
درمان دیسک کمر بستگی به میزان بیرون زدگی دیسک و علائم و عوارض ایجاد شده دارد. این درمان ها در سه سطح هستند که در ذیل توضیح داده می شود.
1- Bulging
همانگونه که توضیح داده شد در این حالت دیسک برآمده می شود و درمان در این مرحله شامل استراحت، مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی، (مقاله درمان های دارویی در بیرون زدگی دیسک) مصرف داروهای شل کننده عضلانی و آب درمانی و توصیه های فیزیوتراپی می باشد و اگر پاسخ درمانی مناسب نبود از تزریقات ترانس فورامینال استفاده می شود.
2- Protrusion
همانگونه که توضیح داده شد در بیرون زدگی دیسک یا پروتروژن بیرون زدگی رخ داده ولی جداره دیسک پارگی نداشته و محتوای هسته دیسک بیرون از کانال ریخته نشده، در این مرحله می توان از لیزر داخل دیسک یا pldd استفاده نمود.
3- Extrusion
در پارگی دیسک یا اکستروژن جداره دیسک پاره شده هسته دیسک از محل پارگی بیرون زده وارد کانال شده و کانال دچار تنگی می گردد. درمان این وضعیت آندوسکوپی دیسک است که در آن قطعه بیرون زده برداشته شده و تنگی برطرف می گردد.
جراحی باز :
جراحی باز دیسک کمر تنها در درصد پایینی از دیسک ها اندیکاسیون دارد که شامل اختلالات اسفنکتری یا بی اختیاری ادرار و مدفوع (سندروم Caud equina ) و نیز تخریب رشته های عصبی می باشد.
پاسخ رایگان به سوالات شما
شما می توانید در ادامه همین صفحه سوال خود را مطرح کنید تا دکتر محمدرضا کاظمی در اولین فرصت به سوال شما پاسخ دهند.
مریم بیات ترک
سلام وقت بخیر آقای دکتر جواب ام آر آی من اینه که بالجینگBroad base دیسک L4-L5 وسانترال L5-S1 دیده میشود یعنی چه.؟
دکتر محمدرضا کاظمی
باسلام با اینکه مقداری تورم دیسک است که مشکل خاصی ایجاد نمی کند.
عباس صوفی
سلام وقت بخیر خسته نباشید آقای دکتر
من تقریبا نزدیک ۴۰ روز هست عمل جراحی دیسک کمر در ناحیه s1-l5 به صورت جراحی باز انجام دادم الان بعد از گذشت ۴۰ روز درد متوسط در ناحیه کمر و همچنین بی حسی شدید کف پای چپ دارم البته اوایل بعد از عمل در ناحیه باسن و ساق پا هم درد زیادی داشتم ولی الان درد اون قسمت کم شده در ضمن ۶ جلسه هم فیزیوتراپی انجام دادم و تقریبا روزی ۳۰ دقیقه هم پیاده روی سبک انجام میدم
ممنون میشم بابت دردی که در ناحیه کمر دارم و تقریبا هم زیاد هست راهنمایی بفرمایید با تشکر فراوان از شما دکتر گرامی
دکتر محمدرضا کاظمی
باسلام این دردها به دلیل دستکاری های خین عمل است که معمولاً تا سه ماه پس از جراحی برطرف خواهد شد.
فاطمه محمدی
سلام دکتر جان…
نتیجه دیسک کمر مربوط به همسرم بشرح زیر است.. آیا نیاز به عمل دارد.. ممنونم از محبت جنابعالی
1.. اسپوندیلولیستزیس گرید 1 در سطح L4… L5 مشهود است
2.. فواصل دیسکی بین مهره ها به نظر طبیعی هست
3.. ارتفاع و دانسیته جسم مهره ها طبیعی هست
4.. زوائد عرضی و خاری در مهره ها بنظر طبیعی هست
5.. ضایعه استخوانی لیتیک یا اسکلروتیک دیده نشد
دکتر محمدرضا کاظمی
با سلام ام ار ای جهت بررسی به واتساپ زیر ارسال شود.
09120335132
سیامک
سلام ۲۷ سالمه و دکتر بهم گفت پارگی متوسط مهره پنجم داری،میتونم بدن سازی کار کنم؟
دکتر محمدرضا کاظمی
با سلام در صورت پارگی می توانند این ورزش ها آسیب رسان باشند.
معین
سلام آقای دکتر
مردی 47 ساله قد 172 و وزن 75 از چند ماه قبل با درد جزئی پای چپ و بیشتر شدن تدریجی مواجه شدم.
گزارش ام ار آی : پارگی آنولوس و بالجینگ خفیف دیسک L1-S5 و پروتروژن بزرگ و آنکانتیند پاراسنترال چپ دیسک L4-L5 و فشار بر ریشه منتهی به S1-L5 بقیه بندهای گزارش همه نرمال.
الان موقع ایستادن بعد 5 دقیقه و موقع راه رفتن بعد 10 دقیقه درد پا شروع میشه و باید کمی بشینم.
به نظرتون عمل ضروریه؟
دکتر محمدرضا کاظمی
با سلام، چنانچه آسیب عصبی ایجاد شده باشد بله.
علیرضا
سلام آقای دکتر من ۲۳ سالمه داخل ام آر آیم این گزارش شده
L4 L5 central disk protrusion with thecal sac compression no canal or foraminal stenosis
نوار عصب و عضله هم دادم عصب سیاتیک پای چپم درگیری خفیف داره صبح ها یه مقداری کف پام سر هست پام هم در مسیر عصب سیاتیک بعضی وقتا ساقش بعضی وقتا اشیل و بعضی وقت ها پشت ران تو راه رفتن درد خفیفی میگیره به دکتر مراجعه کردم یه سری نکات رو گفتن رعایت کن و دارو دادن اما خودم به شدت نگرانم به نظر شما با عمل لیزر امکان درمان هست یا حتما باید عمل باز کنم چون اصفهان عمل آندوسکوپی کسی انجام نمیده
دکتر محمدرضا کاظمی
سلام بیرون زدگی کوچک است و نیازی به عمل های بسته نیست.
دیانوش
دکتر دختری ۲۳ ساله هستم و دیسک بین مهره l4 و l5 من دچار پارگی شده(extrusion) به دلیل فوت یکی از اقوام و پذیرایی از میهمانان و افزایش فعالیت های روزانه درد بسیااار شدیدی در پای چپ دارم نمیتوانم بدون لنگ زدن راه بروم و پایین کمرم دچار سفتی و التهاب شده.(از شدت درد نمیتوانم حتی بخوابم)دگزا زدم و بهتر نشدم .حتی شیاف هم تاثیر نداشت.این هفته وقت دکتر دارم میشه تا اون موقع آمپولی معرفی کنید تا بزنم و دردها ساکت شوند؟سپاس🙏🏼
دکتر محمدرضا کاظمی
باسلام باید مسکن‌های کنترل کننده ی شارژ های غیر طبیعی عصب، به صورت خوراکی آغاز شود ولی قبل از آن باید توسط پزشک معاینه شوید.
اکرم افضلی
سلام شبتون بخیر
آقای دکتر دختر من ۲۱ ساله است بدون هیچ حرکت و اتفاق خاصی کمر درد همراه با درد در پای راست شد ،MRI انجام دادیم گزارش 1_central disc extrusion در سطحl4_l3رویت میگردد محتویات دیسک هرنیه شده به سمت پایین جابجا گردیده کانال نخاعی در سطح فوق دارای تنگی متوسط تا شدید است اثر فشاری بر روی ریشه ها ی عصبی مشهود است۲_ هرنیاسیون دیسک بین مهره ای با موقعیت سانترال در سطحl5_l4رویت می گردد کانال نخاعی در سزح فوق دارای تنگی خفیف است
من باید چکار کنم، دکتری که مراجعه کردیم عمل پیشنهاد دادند.
دکتر محمدرضا کاظمی
باسلام، تست عصب_ عضله پا ها انجام شود.
دکتر محمدرضا کاظمی
سلام
شکستگی مهره ۴ کمری گزارش شده است.
دکتر محمدرضا کاظمی
با سلام نیازمند عمل جراحی نیستید رعایت وزن مناسب لازم و آب درمانی انجام شود.
مرتضایی
سلام آقای دکتری سوال ازخدمتتون دارم من براثرتصادف سال ۷۹دوشکستگی مهره وکج شدن دنباله دارم واونوقت چهارماه کمربندداشتم وجوانتربودم فقط مداراکردم اما حالا که ۵۹ساله ام چندروزه گردن دردطرف چپ گردنم که دردش میزنه به دست چپم تانک انگشتانم ی نفرگفت بروپیش دکترپروپراکتیک خیلی خوبه میخواستم ببینم پیشنهادشماچیه ومتخصص خوب میشناسین؟
دکتر محمدرضا کاظمی
با سلام در قدم اول باید ام ار ای و تست عصب دست ها جهت مشخص شدن شدت درگیری انجام شود و سپس اقدامات درمانی شروع گردد.