همانطور که در تصویر بالا مشخص است ستون فقرات کمری از ۵ مهره تشکیل شده است که در بین آنها دیسک ها قرار گرفته اند. عملکرد اصلی دیسک ها تسهیل حرکت و چرخش ستون فقرات بوده و اساسا نقش ضربه‌گیر داشته لذا فشار بیش از حد به جسم مهره ها نمی آید و مهره ها را از شکستگی محافظت میکنند.
دکتر محمدرضا کاظمی فوق تخصص درد در این مقاله ” بیرون زدگی دیسک کمر و درمان آن ” توضیحات کاملی در مورد بیرون زدگی دیسک و نحوه درمان آن داده اند که امیدواریم این مقاله را تا انتها مطالعه بفرمایید.
دیسک از یک لایه خارجی به نام آنولوس و یک قسمت مرکزی به نام هسته یا نوکلئوس که حالت ژلاتینی دارد تشکیل شده است و هسته نقش اساسی ضربه گیری را انجام می دهد. اطلاعات بیشتر در این مورد را در مقاله آناتومی دیسک میتوانید مطالعه بفرمایید.
تشریح دیسک کمر
تیترهای مهم این مقاله
علل بیرون زدگی دیسک :
در حالت عادی به دلیل حرکات متناوب دیسک ترک ها و شکاف های ریزی در سطح خارجی دیسک (آنولوس) ایجاد می شود که به طور طبیعی ترمیم میشوند اما اگر به هر دلیلی این ترک ها بزرگ شوند و به همدیگر بپیوندند آنگاه خاصیت ترمیمی نمی تواند این ترک ها را ترمیم کند و نهایتا حفره ای ایجاد می شود که از طریق آن محتویات هسته دیسک بیرون زده می شود و فتق دیسک ایجاد می گردد.
علل بیرون زدگی دیسک کمر
علت پاره شدن دیسک کمر یا به دلیل فشار ناگهانی و بیش از حد به دیسک می باشد و یا ناشی از ضعف دیسک در اثر دژنراسیون ( فرسایش) یا عوامل محیطی تشدید کننده مانند سیگار, چاقی , عدم تحرک و پوزیشن های طولانی نشسته و … می باشد و در فرد با پارگی دیسک هسته ژلاتینی دیسک بیرون میزند و این بیرون زدگی موجب فشار روی اعصاب کمری شده که نتیجه آن تحریک و التهاب اعصاب درگیر و مشکلات حسی و حرکتی می گردد. این اتفاقات معمولاً از ۳۰ سالگی به بالا شروع به رخ دادن می کند. علائم و و درمان بیرون زدگی دیسک بستگی به میزان بیرون زدگی ایجاد شده دارد.
انواع فتق دیسک :
بر اساس میزان بیرون زدگی هسته، فتق دیسک کمری به سه دسته تقسیم میگردد:
انواع فتق دیسک کمر
1- Bulging
برجستگی دیسک یا بالجینگ که در این حالت دیسک برآمده می شود ولی دچار پارگی نشده در این حالت رشته های عصبی می توانند تحت تحریک قرار بگیرند.
2- Protrusion
بیرون زدگی دیسک یا پروتروژن که در این حالت جداره دیسک بیرون زدگی پیدا می کند ولی جداره دیسک پارگی نداشته و لذا هسته از درون جداره بیرون زده نمی شود.
3- Extrusion
پارگی دیسک یا اکستروژن که در این حالت جداره دیسک پاره شده هسته دیسک از محل پارگی بیرون زده وارد کانال شده التهاب ایجاد کرده و موجب درد های شدید و اختلالات حسی و حرکتی می گردد.
درمان بیرون زدگی دیسک بر اساس این سه دسته بندی انجام می شود که در ذیل توضیح داده خواهد شد.
علائم دیسک کمر :
دکتر محمدرضا کاظمی : علائم دیسک کمر به چند شکل است، ممکن است که همه این علائم وجود داشته باشد ولی ممکن است یکی از این علائم به صورت بارز وجود داشته باشد. این علائم شامل موارد زیر می باشد: (لینک مقاله جامع در مورد علائم دیسک کمر به فارسی)
۱- کمر درد
این کمر درد ناشی از تحریک اعصاب جداره خود دیسک آسیب دیده می باشد.
۲- درد اندام تحتانی
درد پاها که ناشی از تحریک اعصاب کمری است که به پاها عصب رسانی می کند. به این درد اصطلاحا “دردانتشاری” (رادیکولوپاتی) می گویند یعنی درد ناشی از انتشار تحریک عصب به پاها می باشد. رشته عصب هایی که به پاها می روند شامل مجموعه ای از اعصاب حسی و اعصاب حرکتی می باشد. اگر بیشتر اعصاب حسی تحت فشار و تحریک باشند علائم به شکل گزگز و سوزن شدن و خواب رفتن پاها خود را نشان میدهد د ولی اگر اعصاب حرکتی تحت فشار و تحریک باشند علائم بیشتر به شکل گرفتگی یا ضعف عضلات لنگش و در موارد شدید اختلال ادرارر و مدفوع می باشد.
چگونگی توزیع علائم در اندام تحتانی
 توزیع علائم در اندام تحتانی |
 چگونگی توزیع علائم در اندام تحتانی |
در اندام تحتانی یا پای انسان سه عصب اصلی وجود دارد که منشا آنها در کمر بوده و عصب رسانی حسی و حرکتی در پا را انجام می‌دهند. این سه عصب عبارتند از ابتوراتور، فمورال و سیاتیک. مطابق شکل اگر دیسک های مهره های بالایی (L1&L2) که منشا عصب ابتوراتور هستند، بیرون زدگی داشته باشند درگیری عصبی خود را در منطقه کشاله ران نشان می دهند. اگر درگیری در منطقه دیسک L2&L3 باشد، تحریک و درگیری عصب فمورال ایجاد شده که موجب بروز علائم در مسیرران و بالای زانو می باشد ولی اگر درگیری عصب سیاتیک باشد مربوط به ریشه‌های L4&L5 هست که علائم کلینیکی در مسیر باسن پشت ران پشت ساق تا کف پا خود را نشان می دهند.
تشخیص بیرون زدگی دیسک کمر
بیمارانی که با علائم درد کمر و یا مشکلات اندام تحتانی مراجعه میکنند تحت بررسی مراحل زیر قرار میگیرند که عبارتند از:
1- معاینه فیزیکی
معاینه فیزیکی بسیار مهم است که در آن پزشک با مانور های خاص در اندام تحتانی، عصب های پا را تحت فشار قرار می دهد تا واکنش آنها را نسبت به پوزیشن بررسی کند و در صورت درگیری عصبی علائم بیمار تشدید می گردد.
2- MRI
با انجام ام آر آی به طور دقیق مشکلات ساختمانی و وضعیت دیسک بیرون زده و میزان تنگی کانال مشخص می گردد.
3- تست عصب و عضله
با انجام تست های نوار عصب و عضله، وضعیت تحریک رشته های عصبی و اختلالات فیزیولوژیک آن مشخص می گردد.
درمان بیرون زدگی دیسک کمر
درمان دیسک کمر بستگی به میزان بیرون زدگی دیسک و علائم و عوارض ایجاد شده دارد. این درمان ها در سه سطح هستند که در ذیل توضیح داده می شود.
1- Bulging
همانگونه که توضیح داده شد در این حالت دیسک برآمده می شود و درمان در این مرحله شامل استراحت، مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی، (مقاله درمان های دارویی در بیرون زدگی دیسک) مصرف داروهای شل کننده عضلانی و آب درمانی و توصیه های فیزیوتراپی می باشد و اگر پاسخ درمانی مناسب نبود از تزریقات ترانس فورامینال استفاده می شود.
2- Protrusion
همانگونه که توضیح داده شد در بیرون زدگی دیسک یا پروتروژن بیرون زدگی رخ داده ولی جداره دیسک پارگی نداشته و محتوای هسته دیسک بیرون از کانال ریخته نشده، در این مرحله می توان از عمل لیزر دیسک کمر یا pldd استفاده نمود.
3- Extrusion
در پارگی دیسک یا اکستروژن جداره دیسک پاره شده هسته دیسک از محل پارگی بیرون زده وارد کانال شده و کانال دچار تنگی می گردد. درمان این وضعیت آندوسکوپی دیسک کمر است که در آن قطعه بیرون زده برداشته شده و تنگی برطرف می گردد.
جراحی باز :
جراحی باز دیسک کمر تنها در درصد پایینی از دیسک ها اندیکاسیون دارد که شامل اختلالات اسفنکتری یا بی اختیاری ادرار و مدفوع (سندروم Caud equina ) و نیز تخریب رشته های عصبی می باشد.
پاسخ رایگان به سوالات شما
شما می توانید در ادامه همین صفحه سوال خود را مطرح کنید تا دکتر محمدرضا کاظمی در اولین فرصت به سوال شما پاسخ دهند.
سلام دکتر من ۳۳ سالمه دیسک کمر پروتروژن دارم و با فیزیوتراپی و آبدرمانی و ورزش و رعایت برخی نکات بهبود پیدا کردم. دکتر میخواستم بدانم آینده کسانی که در سنین ۳۰ سالگی دیسک کمر یا گردن میگیرند و دیسکشون پاره نمیشه در سنین بالاتر مثلا ۵۰ یا ۶۰ سالگی چی میشه؟ دردهاشون بیشتر میشه کمتر میشه؟ بیرون زدگی ها بیشتر میشن کمتر میشن؟
درود چنانچه دیسک به خوبی مدیریت شود از افزایش وزن و فشارهای غیر طبیعی جلوگیری شود دیسک هم قابلیت ریکاوری دارد ممکن است وضع بهتر شود و و اصلاً اینگونه نیست که همیشه منتظر بدتر شدن دیسک بیرون زده باشید.
سلام جناب آقای دکتر کاظمی
من حدود۴ساله که دچاردیسک کمر شدم دوبار عمل بسته انجام دادم که هیچ تاثیری،نداشته درحال حاظرطبق ام ار ای جدیدی که انجام دادم دچار فتق دیسک کمر تنگی کانال عصبی،وسیاتیک هستم وپای،جپم شدیدا درکیر شده به صورتیکه عضله ی مچ پای چپم درحال ازبین رفتن هست وبسیارلاغرشده دردزیادی دارم ولی،نمیخوام جراحی باز،بشم خواهشمندم که راهنمایی بفرمایید من ۴۶سال دارم وخانوم هستم
درود ام آر آیتون را جهت بررسی به واتساپ مشاوره ارسال بفرمایید ۰۹۱۲۰۳۳۵۱۳۲
سلام خسته نباشید
بیرون زدگی دیسک خفیف دارم پای چپ هم ضعیف شده ولی درد طرف راستم خیلی بیشتر هست دکتر میگن از استرس هست شما نظرتون همینه
درود آسیب یا عدم آسیب عصبی با معاینه کلینیکی و تست عصب و عضله مشخص می‌شود این کارها را انجام دهید.
سلام دکتر دیسک بالج باعث درد میشه یا ممکنه باعث درد نشه؟ من دیسک بالجینگ دارم و هر از گاهی به کمرم فشار بیاد احساس کمردرد دارم به هر کی میگم میگن ما هم دیسک بالج داریم ولی کمردرد نداریم. علت چیست؟ نیازی هست اقدام خاصی کنم؟
درود بالجینگ تحریکات زیادی ایجاد نمی‌کند در این موارد باید مفاصل فاست و عضلات کمری بررسی بشوند.
سلام بر شما دکتر کاظمی عزیز. ممکنه دیسک پاره خودش ترمیم بشه؟ اینکه بذاریم دیسک خودش ترمیم بشه باعث کاهش کیفیت دیسک یا سرخوردگی مهره نمیشه؟
درود بله اگر که مدیریت شود می‌تواند دیسک پاره شده خود ترمیمی داشته باشد کیفیت آن کاهش پیدا نمی‌کند.
سلام آقای دکتر من یک دیسک بیرون زده خفیف گردن دارم که گاهی اوقات اگه سرمو خم کنم باعث درد میشه و سعی میکنم سرمو خم نکنم و ورزش های گردن را انجام میدم آیا ممکنه این بیرون زدگی گردن بعد چند سال کاهش پیدا کنه یا بیرون زدگی خود به خود برگرده خوب بشه؟
درود در صورتی که فشار غیرطبیعی وارد نشود بله قابلیت ریکاوری وجود دارد
دکتر سلام چه درمانی برای دیسک های پروتروژن کمری وجود دارد من یکساله که از دیسک پروتروژن l5s1 رنج میبرم و با انجام فعالیت دچار کمردرد و درد لگن و ران میشوم و با استراحت بهبود میابم ولی همیشه نمیشه استراحت کرد من دو دوره کامل فیزیوتراپی انجام دادم و دارو مصرف کردم و چندماهه که ورزش تقویت کمر انجام میدم و در استخر راه میرم ولی باز دچار کمردرد و دردپا میشم. آیا درمان مناسبی برای این نوع دیسک ها یعمی دیسک پروتروژن وجود دارد؟ از چه درمان هایی میشه استفاده کرد تا بصورت بلند مدت نتیجه ببینم؟
باسلام، لطفا مدارک پزشکی را همراه توضیحات جهت بررسی به ایمیل info@drkazemipain.com ارسال فرمایید.
سلام وعرض ادب خدمت جناب دکترعزیز. بنده جوان35ساله به دلیل بالا بردن شیءسنگین درمحل کارکمردردشدم که الان یک ماهه درگیردردم وپیش دکترای جراح مراجعه کردم که گفتن دیسک کمرم پاره شده ومهره L3L4L5 دچاردررفتگی وتنگی نخاع یاهمان کانال شدن وبعضیاگفتن عمل که بنده راضی نشدم والان نمیدونم بایدچکارکنم خانه نشین شدم
با سلام ام آر آی تون را جهت بررسی به واتساپ مشاوره ارسال بفرمایید.
09120335132
سلام به آقای دکتر کاظمی عزیز، اینجانب ۵۶ ساله هستم. قبلا گاهی پای چپم بی حس میشد و با مشورت پزشک پرفنازین ۲ مصرف کردم و خیلی بهتر شدم چند روزی است به سرما خوردگی شدید دچار شده ام و به سختی و با احتیاط باید بلند شوم. دردی در ناحیه پهلو راست و کمر دارم. لطفا راهنمایی فرمایید.
با سلام ستون فقرات کمری بررسی و در صورت لزوم تصویربرداری شود.
سلام خسته نباشید.من یه خانم ۳۹ساله هستم.مجردم. قبلاکارسنگین نداشتم. ولی ازچندین سال قبل اینطوریم که وقتی دولامیشم حتی یه دقیقه، صاف که میشم گمرم دردمیگیره زودخوب میشه. چندسالیه که زیرانگشت شصت پای چپم حالت بیحسی وخواب رفتگی داره. قدیمتر فقط موقعی که چندساعت رانندگی میکردم اینطورمیشد ولی چندساله دائمی شده ک الان مدتیه بخاطراینکه ازمادرم پرستاری میکنم وتنها جابجاش میکنم بیشترشده وکمرم هم چند روز یه باردردمیگیره. اینا نشونه دیسکه؟ بخصوص انگشت خواب رفته؟ تاحالا دکترنرفتم براش، ازجوابشون میترسم.گاهی هم استخوان دنبالچه وگاهی قسمت بالای باسن دردمیگیره.
با سلام ،بله ،می‌تواند ناشی از تحریک عصب سیاتیک باشد به پزشک مراجعه کنید تا ستون فقرات و لگن بررسی شود و در صورت نیاز تصویربرداری‌های لازم انجام شود.
سلام دکتر. بیرون زدگی دیسک کمر دارم L4L۵ 5 سال است که درگیر هستم خیلی دکتر ای متخصص مراجعه کردم ولی نتیجه ای نگرفتم لطفاً راهنمایی کنید چه کار کنم؟ممنون
با سلام ام آر آیتون رو جهت بررسی به واتساپ مشاوره ارسال بفرمایید.
09120335132
سلام خوبی اقای دکتر من دیسک کمر خفیف دارم خیلی از تهران دوریم میشه دارو یا راحل دیگری برای ما بگوید
باسلام، لطفا مدارک پزشکی را همراه توضیحات جهت بررسی به ایمیل info@drkazemipain.com ارسال فرمایید.
سلام من۴۰سال سن دارمکمردرددام رفتم ام آرای گرفتم گفتن تنگی کانال داری الان به تازگی گردن دردمیکنه ممکن دردکمرم یادیسک گردن دارم ایابالیزانجام میشه ایاهزینه لیزچنده ممنون
باسلام، لطفا مدارک پزشکی را همراه توضیحات جهت بررسی به ایمیل info@drkazemipain.com ارسال فرمایید.
دکتر سلام مادر من دیسک داره کمرش دردی ندارن ولی پایین پاش بی حس است و با را رفتن کم بی حسی بیشتر میشه چه در مانی براش پیشنهاد میکنید
باسلام، لطفا مدارک پزشکی را همراه توضیحات جهت بررسی به ایمیل info@drkazemipain.com ارسال فرمایید.
باسلام دکتر بنده ۳۳ساله هستم یک ساله جراحی تنگی کانال انجام دادم بعضی ها با من انجام دادن خوب شدن ورزش هم میکنن من قبلا سمت راست که فشار درد داشتم وکج میشدم الان بعد از عمل ویک سال بر عکس سمت چپ کج میشم علت چیه وجای چرا عمل درد میکنه طبیعیه وزمانی یا نه علتی داره ام آر ای هم دارم دکتر خودم هم بردم گفت چیزی نیست چندتا دکتر دیگه هم نشون دادم گفتن هیچی نیست اگه شمارتو هم بفرستید عکس بعد عمل میفرستم الان میشه بعد یک سال فوتبال کرد
با سلام ام آر آی تون را جهت بررسی به واتساپ مشاوره ارسال بفرمایید.
09120335132
باسلام واحترام.
ام آر ای گردن انجام دادم دکتر میگه دیسک داری
درد به شانه بازو وساعد وبعضا به مچ دست میزند
رگ گردنم خیلی سفت میشه، به محض نشستن پشت ماشین در وحشتناکی مواجه میشم
خواستم آقای دکتر چه راهکار درمانی برام داره.
ممنون میشم اگه پاسخ بدید.
خدا خیرتون بده
باسلام، لطفا مدارک پزشکی را همراه توضیحات جهت بررسی به ایمیل info@drkazemipain.com ارسال فرمایید.
سلام آقای دکتر من یک سال پیش عمل دیسک کمر کردم بعدش خوب شدم تا اینکه چنوقت پیش در حین کار یهو کمرم گرفت بعداز چندروز دوباره دردم شروع شد و الانم خیلی نگرانم تورو خدا کمکم کنید
سلام ام آر آی کمر مجدداً انجام شود.
با سلام از ستون فقرات کمری ام آر آی تهیه شود.
سلام خانمی۴۲ ساله هستم دیسک کمر در مهره ۵ دارم. در ارتفاع مهره ۵ کاهش یافته، دچار زانورد، مچ درد و درد کف پا در اول صبح و پس از بیدار شدن هم می باشم که دکتر امیررضا برومند متخصص داخلی مغز و اعصاب و ستون فقرات علت دردهایم را ناشی از یدسک کمر و پزشکان روماتولوژی علت را آرتروز می دانند، البته از عکس پاهایم مشخص است که آرتروز هم دارم ولی در صورت ایستادن زیاد دچار کمردرد می شوم، لطفا راهنمایی بفرمایید. باتشکر
با سلام خشکی صبحگاهی نشان دهنده آرتروز است با توجه به اینکه مشکل بیرون زدگی دیسک هم دارید هر دو مقوله جداگانه باید درمان شوند.
سلام آقای دکتر چند روزی زانوم درد میکنه نه همیشه زیاد هم درد نداره چون فقط پای چپمه ، بنده ترسیدم سرطان استخوان باشه ممنون میشم جواب بنده بدید
سلام نگران نباشید خیر سرطان به این شکل نیست. در اینستاگرام براتون توضیح داده شد.
با سلام مجدداً ستون فقرات بررسی شود و تصویربرداری‌های لازم انجام شود.