همانطور که در تصویر بالا مشخص است ستون فقرات کمری از ۵ مهره تشکیل شده است که در بین آنها دیسک ها قرار گرفته اند. عملکرد اصلی دیسک ها تسهیل حرکت و چرخش ستون فقرات بوده و اساسا نقش ضربهگیر داشته لذا فشار بیش از حد به جسم مهره ها نمی آید و مهره ها را از شکستگی محافظت میکنند.
دکتر محمدرضا کاظمی فوق تخصص درد در این مقاله ” بیرون زدگی دیسک کمر و درمان آن ” توضیحات کاملی در مورد بیرون زدگی دیسک و نحوه درمان آن داده اند که امیدواریم این مقاله را تا انتها مطالعه بفرمایید.
دیسک از یک لایه خارجی به نام آنولوس و یک قسمت مرکزی به نام هسته یا نوکلئوس که حالت ژلاتینی دارد تشکیل شده است و هسته نقش اساسی ضربه گیری را انجام می دهد. اطلاعات بیشتر در این مورد را در مقاله دیسک میتوانید مطالعه بفرمایید.

تشریح دیسک کمر
تیترهای مهم این مقاله
علل بیرون زدگی دیسک :
در حالت عادی به دلیل حرکات متناوب دیسک ترک ها و شکاف های ریزی در سطح خارجی دیسک (آنولوس) ایجاد می شود که به طور طبیعی ترمیم میشوند اما اگر به هر دلیلی این ترک ها بزرگ شوند و به همدیگر بپیوندند آنگاه خاصیت ترمیمی نمی تواند این ترک ها را ترمیم کند و نهایتا حفره ای ایجاد می شود که از طریق آن محتویات هسته دیسک بیرون زده می شود و فتق دیسک ایجاد می گردد.

علل بیرون زدگی دیسک کمر
علت پاره شدن دیسک کمر یا به دلیل فشار ناگهانی و بیش از حد به دیسک می باشد و یا ناشی از ضعف دیسک در اثر دژنراسیون ( فرسایش) یا عوامل محیطی تشدید کننده مانند سیگار, چاقی , عدم تحرک و پوزیشن های طولانی نشسته و … می باشد و در فرد با پارگی دیسک هسته ژلاتینی دیسک بیرون میزند و این بیرون زدگی موجب فشار روی اعصاب کمری شده که نتیجه آن تحریک و التهاب اعصاب درگیر و مشکلات حسی و حرکتی می گردد. این اتفاقات معمولاً از ۳۰ سالگی به بالا شروع به رخ دادن می کند. علائم و و درمان بیرون زدگی دیسک بستگی به میزان بیرون زدگی ایجاد شده دارد.
انواع فتق دیسک :
بر اساس میزان بیرون زدگی هسته، فتق دیسک کمری به سه دسته تقسیم میگردد:

انواع فتق دیسک کمر
1- Bulging
برجستگی دیسک یا بالجینگ که در این حالت دیسک برآمده می شود ولی دچار پارگی نشده در این حالت رشته های عصبی می توانند تحت تحریک قرار بگیرند.
2- Protrusion
بیرون زدگی دیسک یا پروتروژن که در این حالت جداره دیسک بیرون زدگی پیدا می کند ولی جداره دیسک پارگی نداشته و لذا هسته از درون جداره بیرون زده نمی شود.
3- Extrusion
پارگی دیسک یا اکستروژن که در این حالت جداره دیسک پاره شده هسته دیسک از محل پارگی بیرون زده وارد کانال شده التهاب ایجاد کرده و موجب درد های شدید و اختلالات حسی و حرکتی می گردد.
درمان بیرون زدگی دیسک بر اساس این سه دسته بندی انجام می شود که در ذیل توضیح داده خواهد شد.
علائم دیسک کمر :
دکتر محمدرضا کاظمی : علائم دیسک کمر به چند شکل است، ممکن است که همه این علائم وجود داشته باشد ولی ممکن است یکی از این علائم به صورت بارز وجود داشته باشد. این علائم شامل موارد زیر می باشد:
۱- کمر درد
این کمر درد ناشی از تحریک اعصاب جداره خود دیسک آسیب دیده می باشد.
۲- درد اندام تحتانی
درد پاها که ناشی از تحریک اعصاب کمری است که به پاها عصب رسانی می کند. به این درد اصطلاحا “دردانتشاری” (رادیکولوپاتی) می گویند یعنی درد ناشی از انتشار تحریک عصب به پاها می باشد. رشته عصب هایی که به پاها می روند شامل مجموعه ای از اعصاب حسی و اعصاب حرکتی می باشد. اگر بیشتر اعصاب حسی تحت فشار و تحریک باشند علائم به شکل گزگز و سوزن شدن و خواب رفتن پاها خود را نشان میدهد د ولی اگر اعصاب حرکتی تحت فشار و تحریک باشند علائم بیشتر به شکل گرفتگی یا ضعف عضلات لنگش و در موارد شدید اختلال ادرارر و مدفوع می باشد.
چگونگی توزیع علائم در اندام تحتانی
![]() توزیع علائم در اندام تحتانی | ![]() چگونگی توزیع علائم در اندام تحتانی |
در اندام تحتانی یا پای انسان سه عصب اصلی وجود دارد که منشا آنها در کمر بوده و عصب رسانی حسی و حرکتی در پا را انجام میدهند. این سه عصب عبارتند از ابتوراتور، فمورال و سیاتیک. مطابق شکل اگر دیسک های مهره های بالایی (L1&L2) که منشا عصب ابتوراتور هستند، بیرون زدگی داشته باشند درگیری عصبی خود را در منطقه کشاله ران نشان می دهند. اگر درگیری در منطقه دیسک L2&L3 باشد، تحریک و درگیری عصب فمورال ایجاد شده که موجب بروز علائم در مسیرران و بالای زانو می باشد ولی اگر درگیری عصب سیاتیک باشد مربوط به ریشههای L4&L5 هست که علائم کلینیکی در مسیر باسن پشت ران پشت ساق تا کف پا خود را نشان می دهند.
تشخیص بیرون زدگی دیسک کمر
بیمارانی که با علائم درد کمر و یا مشکلات اندام تحتانی مراجعه میکنند تحت بررسی مراحل زیر قرار میگیرند که عبارتند از:
1- معاینه فیزیکی
معاینه فیزیکی بسیار مهم است که در آن پزشک با مانور های خاص در اندام تحتانی، عصب های پا را تحت فشار قرار می دهد تا واکنش آنها را نسبت به پوزیشن بررسی کند و در صورت درگیری عصبی علائم بیمار تشدید می گردد.
2- MRI
با انجام ام آر آی به طور دقیق مشکلات ساختمانی و وضعیت دیسک بیرون زده و میزان تنگی کانال مشخص می گردد.
3- تست عصب و عضله
با انجام تست های نوار عصب و عضله، وضعیت تحریک رشته های عصبی و اختلالات فیزیولوژیک آن مشخص می گردد.
درمان بیرون زدگی دیسک کمر
درمان دیسک کمر بستگی به میزان بیرون زدگی دیسک و علائم و عوارض ایجاد شده دارد. این درمان ها در سه سطح هستند که در ذیل توضیح داده می شود.
1- Bulging
همانگونه که توضیح داده شد در این حالت دیسک برآمده می شود و درمان در این مرحله شامل استراحت، مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی، (مقاله درمان های دارویی در بیرون زدگی دیسک) مصرف داروهای شل کننده عضلانی و آب درمانی و توصیه های فیزیوتراپی می باشد و اگر پاسخ درمانی مناسب نبود از تزریقات ترانس فورامینال استفاده می شود.
2- Protrusion
همانگونه که توضیح داده شد در بیرون زدگی دیسک یا پروتروژن بیرون زدگی رخ داده ولی جداره دیسک پارگی نداشته و محتوای هسته دیسک بیرون از کانال ریخته نشده، در این مرحله می توان از لیزر داخل دیسک یا pldd استفاده نمود.
3- Extrusion
در پارگی دیسک یا اکستروژن جداره دیسک پاره شده هسته دیسک از محل پارگی بیرون زده وارد کانال شده و کانال دچار تنگی می گردد. درمان این وضعیت آندوسکوپی دیسک است که در آن قطعه بیرون زده برداشته شده و تنگی برطرف می گردد.
جراحی باز :
جراحی باز دیسک کمر تنها در درصد پایینی از دیسک ها اندیکاسیون دارد که شامل اختلالات اسفنکتری یا بی اختیاری ادرار و مدفوع (سندروم Caud equina ) و نیز تخریب رشته های عصبی می باشد.
پاسخ رایگان به سوالات شما
شما می توانید در ادامه همین صفحه سوال خود را مطرح کنید تا دکتر محمدرضا کاظمی در اولین فرصت به سوال شما پاسخ دهند.

درود بر شما
من خانمی 49 سالمه هستم بیماری صرع دارم چند ساله کمر درد دارم ام آر آی انجام دادم گفتن مهره های کمرم موردی نداره ولی درد دارم پا درد دارم طوری که 2 ساله مچ پاهام تا انگشتای پام ورم میکنه یکم که راه می رم یا می ایستم درد بدی پشت ران پرهام و کمرم دارم نمی تونم زیاد کار کنم لطفا راهنمایی کنید. ممنون از لطفتون
با سلام تست عصب و عضله از پاها گرفته شود.
سلام آقای دکتر من 49سالمه حدوداهفت هشت ماه من طرف چپ کمرو وقتی خم راست میشدم میسوخت به چند رو زد به پاهام که یکم راه میرفتم کش میآورد رگهای پشت پام دیگه نمیتونستم راه برم رفتم دکتر گفت دیسک کمر داری سه جلسه به من آمپول زدن تو کمرم ولی خوب نشدم الانم پاهم درد میکنه حالت سنگینی داره لطفاً راهنماییم کنید چکار کنم خوب بشم ممنون
با سلام،ام ار ای از کمر و تست عصب و عضله از پاها انجام شود.
باسلام ودرود آقای دکتر ده سال پیش ام آرای دادم مهره پنج وشش زده بیرون نظر دکتر همان موقع عمل بود ولی من عمل گذاشته بودم تو مرحله آخر نظر چند دکتر دیگر گرفتم گفتن شما احتیاج به عمل نداری الان با اینکه کارم بنای است کار میرم اصلا کمر درد ندارم ولی درد خیلی شدیدی در بقل ساق پایین پای چپم دارم ۵۶ سالمه لطف کنید بفرماید چه کار کنم از دیگسه
با سلام ، تست عصب و عضله از پاها جهت مشخص شدن شدت آسیب انجام شود.
سلام اقای دکتر .39سالمه حدود12سال پیش دیسک کمر عمل کردم الان 15روز دردشدیدی توپای چپم دارم باطری قلب هم گذاشتم نمی تونم ام ارای انجام بدم لطفا راهنماییم کنید
با سلام سی تی اسکن ستون فقرات در قدم اول جهت ارزیابی انجام شود.
درود برشما
از ۳۵ سالگی با برداشتن جسم سنگین دچار کمردرد مزمن شدم.
چندسال پیش دکتر محمدی با تشخیص تنگی کانال تجویز عمل کرد.
با مخالفت من و صلاحدید ایشان بوسیله فیزیوتراپی و ابدرمانی بهتر شدم اما داستان کمردرد همچنان ادامه دارد و مدتیست ران پای راستم در اثر ایستادن و راه رفتن زیاد تقریبا بیحس و درد میشود.
لطفا بفرمایید که به غیر از عمل درمانی وجود دارد؟
سپاسگزارم
با سلام ام آر آی را جهت بررسی به واتساپ مشاوره ارسال بفرمایید.
09120335132
بسیار مفید و روشنگرانه
سپاس از دکتر و ادمین محترم
سپاس از لطف و توجه شما
باسلام، قابل درمان قطعی به هیچ وجه، نقش کم کننده التهاب دارند.
سلام، ام ار ای را جهت بررسی به واتساپ مشاوره ارسال فرمایید.
09120335132
سلام، ماساژ بدون حرکات فشاری روی مفاصل بلامانع هست.
باسلام، چنانچه تنگی شدید نباشد فعلا فیزیوتراپی و دارو درمانی انجام شود.
باسلام، در قدم اول ستون فقرات کمری و گردنی بررسی شود.
با سلام، ام ار ای کمر گرفته شود.
سلام من۶۰سالمه از جنس مذکر.
۵سال پیش بعلت گزگز انگشتان پا به پزشک مرجعه کردم گفت دیسک کمر است ،دیگه دکتر نرفتم ولی از نظرحرکات فیزیکی مراعت کردم، مانند نماز خواندن بااستفاده از صندلی، استفاده از توالت فرنگی، وبرنداشتن اجسام سنگین، چند وقت پیش به دکتر مراجعه کردم نوار عصب عضله گرفت و ام آی آر نوشت معلوم شد تنگی نخاع دارم بین مهره ۴و۵ فاصله داردبنظر آقای دکترآیا بدو عمل جراحی بهبودی حاصل میشه، چگونه
با سلام ام آر آی را جهت بررسی به واتساپ مشاوره ارسال بفرمایید.
09120335132