ستون فقرات کمری، قسمت پایین ستون فقرات است که از پنج مهره L1 تا L5 تشکیل شده است. هرکدام از این مهره‌ها به حمایت از بالاتنه، توزیع وزن بدن، انجام طیف وسیعی از حرکات و محافظت از نخاع کمک زیادی می‌کنند.
در میان هر یک از این مهره‌ها، یک بالشتک وجود دارد که از آن با عنوان دیسک یاد میشود. این دیسک‌ها از یک هسته ژلاتینی تشکیل شده‌اند که در یک دیواره کلاژنی محکم محصور شده است.
در اصل، دیسک‌ها از مهره‌های ستون فقرات و اعصاب آن در برابر ضربه ناگهانی محافظت می‌کنند. همچنین شوک ناشی از حرکات ستون فقرات در حین خم شدن، چرخش و پریدن را خنثی می‌کنند. با این وجود، احتمال آسیب به آنها به‌دلیل بافت نرمی که دارند وجود دارد. در این مقاله به علائم، علل بیرون‌زدگی و درمان دیسک کمر مهره 4 و 5 خواهیم پرداخت.
تیترهای مهم این مقاله
مهره‌های 4 و 5 کمر
L4 و L5 به ترتیب مهره‌های چهارم و پنجم ستون فقرات کمری هستند. این مهره‌ها به همراه دیسک بین مهره‌ای، مفاصل، اعصاب و بافت‌های نرم عملکردهای مختلفی را ارائه می‌دهند. مهره‌های 4 و 5 معمولا در مقایسه با سایر مهره‌های کمری، در برابر ضربه و تغییرات دژنراتیو آسیب‌پذیرتر هستند. زیرا وزن بیشتری را تحمل می‌کنند و ساختار منعطف‌تری دارند.
به‌همین‌دلیل، پزشکان معتقدند که سلامت ستون فقرات به شدت به سلامت ناحیه کمر، به ویژه مهره‌های مهره‌های 4 و 5 بستگی دارد. با توجه به اینکه این مهره‌ها به‌عنوان پایه‌ای قوی از اجزای ضروری مانند نخاع و اعصاب محافظت می‌کنند.
دیسک مهره 4 و 5 چیست ؟
دیسک‌های بین مهره‌ای، یکی اجزای مهم ستون فقرات هستند. آنها از سه بخش هسته پالپوس مرکزی، حلقه بیرونی و صفحات انتهایی غضروفی تشکیل شده‌اند. این ساختار یک مفصل فیبروغضروفی ایجاد می‌کند که مسئول حمایت از ستون فقرات و تسهیل حرکت بدن است.
ترکیب خاص این دیسک‌ها به آنها اجازه می‌دهد تا انعطاف‌پذیری در ستون فقرات را افزایش دهند. همچنین آنها به‌عنوان ضربه‌گیر در حین فعالیت‌های بدنی عمل می‌کنند و از بروز ضربه‌های شدید به پشت جلوگیری می‌کنند. هنگامی‌که فتق یا بیرون‌زدگی دیسک از ستون فقرات رخ می‌دهد، می‌تواند منجر به ناراحتی و درد شود.
معمولا این مشکل زمانی رخ می‌دهد که در اثر اعمال فشار بیش‌ازحد یا ضربه ناگهانی، لایه داخلی نرم دیسک از لایه خارجی ضعیف آن عبور کند. بدین‌شکل، ثبات ستون فقرات مختل شده و به اعصاب آن و حتی نخاع فشار وارد میشود و بیمار مدام احساس کمردرد می‌کند.
تجربه نشان داده است که احتمال بیرون‌زدگی دیسک مهره 4 و 5 بیشتر از سایر دیسک‌های کمری است. زیرا در حالت عادی بیشترین فشار را تحمل می‌کند.
معمولا بروز این عارضه تاثیر زیادی بر عملکرد و دژنراسیون ستون فقرات می‌گذارد و به نوعی توانایی ستون فقرات برای مهار و جذب ضربه را مختل می‌کند. به‌همین‌دلیل، درمان دیسک کمر مهره 4 و 5 باید به سرعت انجام شود.
علایم دیسک L4-L5 چیست؟
بیرون‌زدگی دیسک L4-L5 معمولا باعث گیرافتادن عصب L5 میشود. از این رو، اغلب بیماران فتق دیسک سیاتیک و به‌دنبال آن احساس ضعف، درد یا سوزن‌سوزن شدن یک یا هر دو پاها را تجربه می‌کنند.
سایر علائم بیرون‌زدگی دیسک L4-L5 عبارتند از:
- درد در قسمت پایین کمر
- گردن‌درد
- سردرد
- مشکل در راه رفتن یا ایستادن
- اسپاسم عضلانی
- رفلکس‌های غیرطبیعی
- احساس گزگز در دست یا پا این از علایم تنگی کانال نخاعی نیز میباشد
- اختلال در عملکرد روده یا مثانه در اثر فشاری‌که فتق دیسک روی طناب نخاعی می‌آورد.
آگاهی پزشک از این علائم، کمک زیادی به تسهیل روند درمان دیسک کمر می‌کند. پس حتما در این زمینه با جزئیات با پزشک خود صحبت کنید.
علت بیرون‌زدگی دیسک کمر مهره ۴ و ۵
متأسفانه دیواره بیرونی دیسک خیلی مقاوم نیست و ممکن است دچار پارگی‌های ضربه‌ای شود. این مساله به هسته ژله‌مانند دیسک اجازه می‌دهد تا از پارگی به سمت کانال نخاعی یا سوراخ عصبی حرکت کند. در واقع قسمتی از هسته که از طریق پارگی به بیرون رانده شده است، فتق نامیده میشود. در بسیاری از موارد، فتق می‌تواند به یک عصب برخورد کند و باعث التهاب و تحریک آن شود.
فتق دیسک توسط عوامل متعددی ایجاد میشود و می‌تواند مفاصل را به‌صورت جداگانه یا ترکیبی تحت تاثیر قرار دهد. شایع‌ترین این عوامل ساییدگی و پارگی در ستون فقرات است. زیرا با بالا رفتن سن انسان، غضروفی که دیسک‌های ستون فقرات را به مهره‌های مربوطه متصل می‌کند، سست شده و خاصیت ارتجاعی خود را از دست می‌دهد. فتق دیسک همچنین می‌تواند در اثر ضربه ناگهانی ناشی از تصادف یا سقوط ایجاد شود.همچنین در پایان بهتر است به اضافه وزن اشاره کنیم اضافه وزن و درد کمر رابطه مستقیم دارند
نحوه تشخیص علت بیرون‌زدگی دیسک کمر مهره ۴ و ۵
اولین قدم برای تشخیص، شناسایی محل برآمده یا بیرون‌زده از دیسک است. معمولا این کار توسط معاینه فیزیکی و تکنیک‌های تصویربرداری مانند عکسبرداری ساده با اشعه ایکس، ام آر آی، میلوگرام یا سی تی اسکن انجام میشود.
پزشک در طول معاینه فیزیکی آزمایش‌های مختلفی انجام می‌دهد. به عنوان مثال، برای ارزیابی شدت درد پا که می‌تواند نشان‌دهنده فتق دیسک کمر باشد، تست بلند کردن مستقیم پا توسط بیمار انجام میشود. همچنین ممکن است پزشک میزان ضعف در راه رفتن روی پاشنه پا را بررسی کند که می‌تواند نشان‌دهنده ضعف عضلانی در یک طرف بدن باشد.
روش تصویربرداری مانند عکسبرداری ساده با اشعه ایکس به شناسایی تغییرات در تراز، انحنا و اندازه مهره‌ها کمک می‌کند که می‌تواند مشکلات احتمالی دیسک کمر را نشان دهد.
درحالی‌که ام آر آی، اطلاعات دقیق‌تری ازجمله موارد زیر ارائه می‌دهد:
- میزان انحنای ستون فقرات کمری
- گره‌های اشمورل (فتق در استخوان‌های مهره کمر)
- کاهش ارتفاع دیسک‌های بین مهره‌ای
- پارگی‌های اطراف قسمت بیرونی دیسک‌ها که به‌عنوان پارگی حلقوی شناخته می‌شوند.
- دیسک برآمده در سطحی بین مهره‌های 4 و 5
در نهایت پزشک طبق یافته‌های بدست‌آمده و وضعیت بالینی بیمار، بهترین روش درمان دیسک کمر مهره 4 و 5 را تعیین می‌کند.
بهترین روش درمان دیسک کمر مهره 4 و 5 چیست؟
معمولا فیزیوتراپی و استراتژی‌های مدیریت درد با دارو، گرمادرمانی، سرمادرمانی و درمان‌های جایگزین، اولین گزینه‌ها برای درمان دیسک کمر مهره 4 و 5 بدون جراحی هستند. اصولا جراحی برای موارد شدید فتق دیسک یا زمانی‌که درمان‌های غیرجراحی با شکست مواجه می‌شوند انجام میشود. از انواع روش‌های جراحی می‌توان به میکرودیسککتومی و تعویض کامل دیسک با دیسک مصنوعی اشاره کرد. در ادامه به جزئیات هرکدام اشاره خواهیم کرد. بیمار باید از کار هایی که برای دیسک کمر ضرر دارد اجتناب کند .
درمان‌های غیرجراحی برای درمان دیسک کمر مهره 4 و 5
قبل از در نظر گرفتن جراحی برای درمان دیسک کمر مهره 4 و 5، گزینه‌های غیرجراحی مختلفی برای بهبود این مشکل وجود دارند. اینها شامل اجرای استراتژی‌های مدیریت درد و استفاده از تکنیک‌های فیزیوتراپی هستند که می‌توانند به طور موثر شدت علائم را کاهش داده و کیفیت زندگی بیمار را افزایش دهند.اب درمانی امروزه یکی از بهترین روش های درمان دیسک کمر و تنگی کانال نخاعی میباشد حتی کسانی که تنگی نخاع دارند اب درمانی برای تنگی کانال نخاع مناسب است
روش‌های مدیریت درد
مصرف مسکن‌های بدون نسخه مانند ایبوپروفن و ناپروکسن و داروهای تجویزی مانند کورتیکواستروئیدها کمک زیادی به کاهش التهاب و درد می‌کند.
علاوه‌بر دارودرمانی، روش‌های زیر نیز می‌توانند به تسکین درد کمر کمک کنند:
- گرمادرمانی: این روش می‌تواند به آرامش عضلات، افزایش جریان خون و کاهش التهاب کمک کند.
- سرمادرمانی: مانند گرمادرمانی، قرار دادن کمپرس سرد نیز می‌تواند عضلات را شل کرده و تورم را کاهش دهد.
- رویکردهای جایگزین:طب سوزنی یا ماساژدرمانی ممکن است با کاهش تنش عضلانی، به بهبود گردش خون و افزایش آرامش عضلات کمک کند.
تکنیک‌های فیزیوتراپی
فیزیوتراپی نقش مهمی در مدیریت و درمان دیسک کمر مهره 4 و 5 دارد. زیرا بسیاری از تمرینات بدنی مانند کشش عضلات کمر در کنار پیلاتس، یوگا، شنا، پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری می‌توانند انعطاف‌پذیری، تقویت عضلات پشت و تثبیت ستون فقرات را بهبود بخشند.
البته برای کسب نتایج مطلوب، داشتن یک برنامه فیزیوتراپی مناسب تحت نظر فیزیوتراپیست با توجه به نیازها و اهداف هر فرد ضروری است. چراکه تعداد و انواع تمرینات، ممکن است بسته به شرایط شخصی و سرعت پیشرفت روند بهبودی متفاوت باشند. به طور کلی، برای درمان دیسک کمر مهره 4 و 5 باید به طور منظم چند ماه در جلسات فیزیوتراپی شرکت کنید.
روش‌های تزریقی برای درمان دیسک کمر مهره 4 و 5
در سال‌های اخیر، پرولوتراپی به‌دلیل توانایی اثبات شده بالینی آن در درمان فتق دیسک، شهرت زیادی در جامعه پزشکی پیدا کرده است. تحقیقات انجام شده روی این روش نشان می‌دهند که دارای مزایای بسیاری مانند کمک به تسکین درد، کاهش التهاب و بازسازی و ترمیم بافت‌ها و مفاصل است.
در اصل پرولوتراپی شامل تزریق یک محلول بازسازی‌کننده طبیعی با سوزن‌های ریز به ناحیه آسیب‌دیده است. این کار باعث تحریک تولید سلول‌های کلاژن میشود، سلول‌های کوچکی که برای ترمیم آسیب دیسک و کمک به بهبود فتق آن لازم هستند. ازآنجایی‌که این روش به درمان علت اصلی بیرون‌زدگی دیسک کمر مهره 4 و 5 کمک می‌کند. به نظر می‌رسد که اثرات دائمی دارد و از بازگشت علائم جلوگیری می‌کند.
در مقابل تزریق استروئید به ناحیه اپیدورال ستوت فقرات، اثرات موقتی دارد. زیرا در این روش پزشک استروئید را به ناحیه‌ای در نزدیکی نخاع تزریق می‌کند تا صرفا با کاهش التهاب به تسکین علائم کمک کند.
انواع جراحی دیسک بین مهره‌ای L4-L5
هدف از جراحی، کاهش فشار روی عصب و از بین بردن درد ناشی از فتق دیسک است. اصولا بسته به شدت بیرون‌زدگی دیسک و وضعیت بالینی بیمار، درمان دیسک کمر مهره 4 و 5 با کمک جراحی به روش‌های مختلفی انجام میشود. در ادامه به شرح هرکدام می‌پردازیم.
میکرودیسککتومی
در این تکنیک درمان دیسک کمر مهره 4 و 5، جراح سعی می‌کند با جراحی باز، قطعاتی از دیسک که باعث ایجاد درد و فشار در ناحیه L4-L5 می‌شوند را بردارد. معمولا زمان بهبودی پس از انجام آن، 4 تا 6 هفته است. همچنین میزان موفقیت‌آمیز بودن آن 56 تا 91 درصد است.
تعویض کامل دیسک با دیسک مصنوعی
در این روش درمان دیسک کمر مهره 4 و 5، جراح به‌عنوان جایگزین دیسک تخریب شده، یک دیسک مصنوعی قرار می‌دهد. این روش نیز به‌صورت باز انجام میشود و عوارض زیادی دارد.
ترمیم دیسک با لیزر
این روش جدید به جایگزینی برای جراحی‌های تهاجمی خطرناک مانند میکرودیسککتومی و تعویض کامل دیسک تبدیل شده است. زیرا سلامت و یکپارچگی ستون فقرات را به خطر نمی‌اندازد. همچنین دارای نرخ موفقیت 95 درصد بدون هیچ عارضه‌ای است.
در اصل این روش درمان دیسک کمر مهره 4 و 5، نوعی جراحی آندوسکوپی ستون فقرات است که از طریق ایجاد یک برش کوچک برای ورود دستگاه اندوسکوپ انجام میشود. سپس به دقت بافت آسیب‌دیده دیسک که باعث درد و ناراحتی میشود برداشته شده و بقیه دیسک برای حفظ حرکت و عملکرد ستون فقرات باقی می‌ماند.
لازم است بدانید که در برخی از بیماران، درمان دیسک کمر مهره 4 و 5 با میکرودیسککتومی و تعویض دیسک با عوارضی مانند عفونت یا خونریزی بیش‌ازحد همراه است. همچنین گاهی باعث به خطر افتادن یکپارچگی ستون فقرات و سلامت عمومی بیمار میشود. پس در انتخاب جراح خود دقت کنید!
پاسخ به سوالات متداول
در این بخش می‌توانید پاسخ برخی از ابهامات خود در مورد علائم و درمان دیسک کمر مهره 4 و 5 را بیابید.
1. علائم و نشانه‌های فتق دیسک کمر مهره 4 و 5 چیست؟
کسانی‌که درگیر این مشکل هستند، ممکن است از ناراحتی در قسمت پایین کمر، سیاتیک، بی‌حسی، گزگز و ضعف در پاها رنج ببرند.
2. عوارض بیرون‌زدگی دیسک کمر مهره 4 و 5 چیست؟
وجود فتق دیسک در سطوح L4و L5 می‌تواند منجر به بروز مشکلات سلامتی جدی ازجمله ناتوانی جنسی، مشکلات تولید مثل، از دست دادن کنترل بر عملکرد روده یا مثانه، فلج‌شدگی و مرگ بالقوه شود. به‌همین‌دلیل، این وضعیت نیاز به مداخله پزشکی فوری دارد.
3. در زمان ابتلا به فتق دیسک کمر مهره 4 و 5، چه کارهایی نباید انجام داد؟
برای جلوگیری از آسیب بیشتر، مهم است که از فعالیت‌هایی مانند ایروبیک، حرکاتی‌که شامل خم شدن در ناحیه کمر یا چرخاندن تنه هستند و تمرینات وزنه‌برداری خودداری کنید.
4. بهترین ورزش برای برآمدگی فتق دیسک کمر مهره 4 و 5 چیست؟
تمرینات عملی مفید شامل تمرینات تقویتی عضلات مرکزی و پشت و فعالیت‌های سبک مانند پیاده‌روی و شنا است. دوچرخه‌سواری نیز می‌تواند به تقویت سیستم حمایتی ستون فقرات کمک کند.
5. روند درمان دیسک کمر مهره 4 و 5 به چه شکل است؟
روند درمان دیسک کمر مهره 4 و 5، به شدت علائم بیمار بستگی دارد. گزینه‌های ممکن شامل استراحت، فیزیوتراپی، مصرف مسکن‌ها، تزریق استروئید به ناحیه اپیدورال و مراقبت‌های کایروپراکتیک است. در موارد شدیدتر جراحی می‌تواند به‌عنوان یک گزینه در نظر گرفته شود.
سخن آخر
بنابراین، اگرچه احتمال بیرون‌زدگی در دیسک کمر مهره 4 و 5 بیشتر است. اما خوشبختانه امروزه روش‌هایی برای مدیریت علائم یا درمان آن وجود دارد. مطمئنا مشورت با پزشک متخصص ارتوپد اطلاعات دقیق‌تری در این زمینه در اختیار شما خواهد گذاشت.
یکی از سوالات رایج بیماران دیسک کمر مهره ۴ و ۵ از چند سالگی شروع برای پاسخ به این پرسش پینشهاد میکنیم این مقاله از سایت را یعنی دیسک کمر از چند سالگی شروع میشود را مطالعه نمایید .
