زونا و دردهای پس از زونا (نورالژی پست هرپتیک)

زونا از دسته بیماری های ویروسی است که موجب بروز تاول های دردناک بر روی پوست می گردد. عامل بیماری زونا ویروسی به نام واریسلا زوستر (VZV) می باشد که در دوران کودکی باعث بروز آبله مرغان می شود. در واقع زونا فعال شدن مجدد ویروس آبله مرغان است که در بدن به شکل نهفته قرار گرفته بوده است و دوباره این ویروس به دلیل ضعف ایمنی و یا استرس شدید فعال شده است. تاول های زونا برروی یک منطقه پوستی از بدن که توسط یک عصب خاص عصب رسانی می شود (درماتوم) بروز می کنند، هرچند که این بیماری خطرناک و بدخیم نیست ولی ماهیت دردناکی دارد که می تواند بسیار پرچالش باشد.

علائم زونا  :

• مرحله اول : درد، سوزش، بی حسی و احساس گزگز، گاها شدت درد این فاز آنچنان شدید است که بامسایلی نظیر مشکلات قلبی ، ریوی و یا کلیوی و… اشتباه گرفته می شود.
• مرحله دوم : ایجاد بثورات پوستی به شکل لکه های قرمز یا قهوه ای رنگ همزمان یا بعد از بروز درد است. در برخی از بیماران علائم شبه آنفلوانزا مانند تب و لرز و بدن درد و خستگی نیز دیده می شوند.
• مرحله سوم : ایجاد تاول که با بروز تاول ها، دیگر تشخیص بیماری تایید می گردد و با گذشت دوره بیماری به مرور تاول ها خشک می شوند. از زمان بروز تاول تا زمانی که همه تاول ها به طور کامل خشک شوند، احتمال انتقال ویروس به افرادی که قبلا مبتلا به آبله مرغان نشده اند وجود دارد.

پرچالش ترین عامل آزاردهنده و ناتوان کننده در زونا، درد سوزشی یا خنجری است که معمولا پس از خشک شدن تاولها به وجود می آید و در بعضی افراد بسیار شدید می باشد و همین دردهای پس از زونا هست که در طب دردهای مزمن مورد بررسی، کنترل و درمان قرار می گیرد.

علل فعالیت مجدد ویروس زونا :

1. سن : زونا در افراد بالای 50 سال بسیار شایعتر است. احتمال بیماری زونا در سالمندان با افزایش سن، بیشتر می شود.
2. بیماری زمینه ای: در شرایطی که بدن دچار ضعف ایمنی می شود مانند بیماران دیابتی یا بیماران مبتلا به سرطان و یا استرس های روحی شدید، احتمال بروز زونا بیشتر می شود.
3. درمان سرطان : زونا و سرطان باهم بی ارتباط نیستند و بیمارانی که تحت درمان شیمی درمانی یا رادیو تراپی هستند نیز در شمار افراد مستعد به زونا می باشند.
4. داروها : مصرف بعضی داروها مثل مصرف طولانی مدت کورتون ها نیز می تواند مستعد کننده ابتلا به بیماری باشند.

درمان زونا :

درمان زونا مبتنی بر دو قسم است:

بخش اول درمان ضدویروسی است که معمولا از داروهای ضدویروس نظیر  Acyclovir ) و هم خانواده های آن (استفاده می گردد که موجب محدودیت فعالیت ویروس و کوتاهی دوره بیماری می گردد.

بخش دوم درمان جهت درمان ضد درد و جلوگیری از ایجاد سندرم پست هرپتیک نورالژیامی باشد که شامل موارد ذیل می باشد:

• داروی  ضد تشنج مانند گاباپنتین
• داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای مانند آمی تریپتیلین
• اسپری ها و ژل های بیحس کننده موضعی مانند لیدوکایین
• ضد درد ها مانند ترامادول
• داروهای ضد التهابی غیر استروییدی مانند ایبوپروفن
• مهار کننده های COX-2 مانند سلکوکسیب
• داروهای ضد درد موضعی مانند Capsaicin یا (پماد فلفل)

درمانهای اینترونشنال پست هرپتیک نورالژیا :

علی رغم تشخیص به موقع و درمان های فوق الذکر درصد قابل توجهی از بیماران دچار سندروم پست هرپتیک نورالژیا می شوند یعنی به عبارتی بیماری زونا درمنطقه درگیر پایان می یابد ولی در همان منطقه درگیر پوستی اعصاب درگیر دچار تغییرات فیزیولوژیک و آناتومیک شده و شارژهای غیرطبیعی تولید می کنند که موجب ایجاد دردهای نوروپاتیک برای بیمار می شود. این دردها به شکل دردهای سوزشی، حساسیت بیش از حد پوست و… شده و در مواردی این دردها آنچنان تحمل ناپذیر شده که بیماران اقدامات تهاجمی و خود آزاری پیدا می کنند. درمان این قسمت از دردها باید توسط اینترونشنهای لازم توسط پزشک “فوق تخصص درد” انجام شود که شامل اقدامات زیر است:

• تزریق در مسیر عصب درگیر شده در زونا (مانند اعصاب بین دنده ای در زونای قفسه سینه و دنده ها و بلوک اعصاب بین دنده ای)
• تعدیل فعالیت غیرطبیعی اعصاب درگیر به وسیله امواج رادیوفرکوئنسی (RF)
• بلوک پاراورتبرال
• تزریق استرویید اپیدورال
• کارگذاری محرک نخاعی (Spinal Cord Stimulator) برای مهار انتقال درد

درمان زونا