تیترهای مهم این مقاله
همه چیز در مورد دیسک کمر :
دیسک کمر یکی از بیماریهای نسبتاً شایع ستون فقرات است که بر اثر فشار بر دیسکِ مهرههای ستون فقرات ایجاد میشود و با درد و اختلال در عملکرد کمر و راه رفتن همراه است.
این بیماری در سنین میانسالی و پیری به دلیل فرسودگی دیسکها شایعتر بوده ولی در سنین جوانی هم این احتمال وجود دارد که با آسیب دیسک مهرهها در اثر عوامل خارجی ایجاد شود. در این مقاله قصد داریم با دیسک کمر، علت، درمان، نحوه تشخیص، علایم و … این بیماری بیشتر آشنا بشویم پس لطفا در ادامه ما را همراهی کنید.
دیسک های کمر بالشتک های الاستیکی هستند که جهت ضربه گیری و تسهیل حرکت مهره ها تعبیه شده اند. بیرون زدگی دیسک کمر زمانی رخ میدهد که ماده ژلاتینی هسته دیسک از دیواره بیرونی دیسک بیرون بزند.
دیسک کمر چیست ؟
ستون فقرات از ۲۶ مهره تشکیل شده است که ۴ تای آن در بخش انتهای کمر قرار دارد. این مهرهها با صفحاتی از جنس غضروف که دیسک نام دارند از یکدیگر جدا شدهاند. گاهی بر اثر عوامل مختلف چون فشار و ضربه، دیسکهای بین مهرهای دچار آسیب شده و به نوعی بیردن زدگی و فتق در آنها اتفاق میافتد.
با فتق و بیرون زدگی دیسک کمر در اصطلاح بیماری دیسک کمر ایجاد میشود که میتواند بر عضلات اطراف مهرهها و یا اعصاب سیاتیک و نخاع فشار وارد کرده و باعث درد و ناراحتی برای بیمار بشود.
علت دیسک کمر
همان طور که اشاره شده است، فشار، ضربه ناگهانی و استهلاک به مرور زمان، عامل اصلی دیسک کمر یا همان آسیب به دیسک بین مهرهای در افراد است.
در مجموع علت دیسک کمر میتواند شامل موارد زیر باشد:
- پرت شدت از بلندی و ایجاد فشار بر ستون فقرات کمر
- تصادفات رانندگی
- افزایش سن و استهلاک و خشک شدگی غضروف دیسک کمر
- برداشتن اجسام سنگین و ایجاد فشار ناگهانی بر دیسک
- برخی از آسیبهای ورزشی در سنین جوانی
- وزن بالا و چاقی
- نشستن و برخاستنهای مکرر
علت دیسک کمر در زنان
علت دیسک کمر در زنان متفاوت از مردان نیست و بر اثر عوامل مختلف یاد شده چون افزایش سن و استهلاک دیسک، برداشتن اجسام سنگین و ورزشهای نامناسب و… زنان نیز ممکن است دچار دیسک کمر شوند.
اما در مورد زنان، یک مورد دیگر نیز میتواند منجر به دیسک شود و آن بارداری است. با رشد جنین، فشار مضاعف بر مهرهها و ستون فقرات بیشتر شده و احتمال ایحاد دیسک کمر وجود دارد.
علایم دیسک کمر
• درد در قسمت پایین کمر به علت فشار به عصب نخاعی، سیاتیک و حتی عضلانی
• کرختی و گزگز کردن پاها
• احتمال ایجاد فلجی از کمر به پایین در موارد شدید
• ایجاد گرفتگی در پاها به ویژه در پشت زانو
• ضعف عضلانی در یک یا هر دو پا
تشخیص دیسک کمر
پزشک با بررسی شرح حال بیمار (سن و علائم) و معاینه فیزیکی تا حدودی میتواند دیسک کمر را تشخیص دهد. همچنین از برخی روشهای دقیق تشخیصی چون رادیوگرافی (تصویربرداری با اشعه ایکس)، تصویر برداری مغناطیسی (MRI)، میلوگرام (رادیوگرافی با استفاده از ماده حاجب در کانال نخاعی)، نوار عصبی و عضلانی و دیسکوگرافی در تشخیص دیسک کمر استفاده میشود.
درمان دیسک کمر
با توجه به نوع دیسک کمر و سن و شدت بیماری فرد، پزشک روشهای درمانی متفاوت دارویی، جراحی، فیزیوتراپی، حرکات اصلاحی و ورزشی و… را پیشنهاد خواهد کرد. در نظر بگیرید که هر یک از این روشها برای طیف خاصی از بیماران دیسک کمر کاربرد دارند.
داروی دیسک کمر
داروهای دیسک کمر بیشتر از نوع ضد درد و ضد التهابی هستند تا درد و التهاب ناشی از فشار دیسک بر عضلات اطراف کمر و عصب سیاتیک و کانال نخاعی را کاهش دهند. دیکلوفناک ۱۰۰ و ناپروکسن ۵۰۰ به عنوان داروهای ضد التهاب و ضد درد و برخی داروهای کورتونی مثل گاباپنتین و پرکابالین بیشترین استفاده را برای بهبود علائم دیسک کمر دارند. داروهای کورتونی به دلیل عوارض بالا مصرف کمتری دارند و باید دوره کوتاهی مصرف شوند. برخی از پمادهای ضد التهابی هم در کاهش درد و اسپاسمهای ناشی از دیسک کمر بکار میروند
فیزیوتراپی برای دیسک کمر
در فیزیوتراپی، پزشک فیزیوتراپیست با به کارگیری تحریکات الکتریکی ماساژدرمانی، آبدرمانی و لیزرتراپی موجب خونرسانی و افزایش اکسیژن دریافتی توسط دیسکها شده و درنتیجه التهابات، دردها و گرفتگیهای ناشی از دیسک کمر را کاهش میدهد.
ورزش برای دیسک کمر
تعدادی از حرکات اصلاحی، تقویتی و کششی، درد و سایر علائم دیسک کمر را تسکین میدهند. در حرکات کششی با بیشتر شدن انعطافپذیری دامنهی حرکات ماهیچهای و مفاصلی، درد در بخشهایی از عضلات ستون فقرات کمر کمتر میشود. همچنین حرکات اصلاحی و ورزشی مخصوص، میتواند فشار مضاعف بر روی دیسک کمر را کمتر کند. ورزشهای سبک هوازی مانند دوچرخه سواری، یوگا و شنا بهترین نوع ورزشهای اصلاحی برای بهبود این بیماری هستند.
جراحی برای دیسک کمر
اگر دیسک کمر از نوع خفیف باشد، احتمالاً با درمانهای غیر تهاجمی بهبود مییابد. در صورتی که شدت این عارضه به گونهای باشد که سبب فشار بر کانال نخاعی و عصب سیاتیک شود، ممکن است علاوه بر درد شدید، با عوارضی چون بی حسی و گرفتگی عضلات کمر و حتی پاها، اختلال در عملکرد مثانه و رودهه ا(بیاختیاری) همراه باشد که در این صورت جراحی دیسک کمر از سوی پزشک پیشنهاد خواهد شد.
پیشگیری برای دیسک کمر
به جزء کهولت سن که باعث افزایش استهلاک و خشک شدگی دیسک کمر میشود با داشتن سبک زندگی سالم میتوان از این بیماری پیشگیری کرد:
• انجام ورزشهای سبک و اصولی باعث تقویت عضلات و مفاصل شده که در نتیجه از گرفتگی و اسپاسمهای عضلات و ستون فقرات پیشگیری میکند.
• سعی کنید از نشستنها و ایستادنهای طولانی پرهیز بکنید و وضعیت خود را به طور مکرر تغییر دهید.
• مصرف دخانیات را متوقف کنید. نیکوتین موجود در دخانیات باعث عدم تغذیه مناسب دیسک کمر شده و موجب خشکی آن میشود.
• از برداشتن اجسام سنگین اجتناب کنید که موجب فشار ناگهانی بر دیسک کمر میشود.
• وزن خود را متعادل نگهدارید.
• کفش مناسب بپوشید تا از فشار مضاعف بر کمر پیشگیری بشود.
سن پارگی دیسک کمر
پارگی دیسک (فتق، برآمدگی و بیرون زدگی دیسک) همان طور که اشاره شد در اثر عوامل مختلف ایجاد میشود. این عارضه در هر سنی با در نظرگیری عوامل فیزیکی و خارجی (برداشتن وزنه سنگین، آسیبهای ورزشی، نشستنهای طولانی و…) ایجاد میشود. اما اگر دلیل پارگی دیسک بر اثر خشکی و استهلاک دیسک باشد این مورد بیشتر در افراد سن بالا و بعد از میانسالی رخ میدهد.
وظیفه دیسک کمر
دیسک یک ساختار نرم و غضروفی است که بین مهرهها (استخوانهای ستون فقرات) قرار گرفته و به نوعی وظیفه دارد مهرهها را یکدیگر جدا کرده و به عنوان بالشتک ضربهگیر بین مهرهای، حرکت ستون فقرات را ممکن کند.
دیسک کمر و بی حسی پا
اعصاب سیاتیک از بخش پایینی کمر شروع شده و تا انتهای پاها امتداد مییابد. اگر دیسک کمر باعث فشار بر اعصاب سیاتیک بشود، فرد با عوارضی چون بی حسی و درد در پاها مواجه میشود. پس یکی از عوارض دیسک کمر ممکن است با فشار بر عصب سیاتیک و بی حسی همراه باشد.
دیسک کمر در بارداری
افزایش سطح برخی از هورمونها در بارداری باعث نرم شدن لیگامنتهای لگنی و تغییر در ساختار رباطها و بافتهای همبند چون ستون فقرات میشود. همچنین رشد جنین میتواند باعث فشار مضاعف بر ستون فقرات، فشار بر دیسک و حتی پارگی و فتق دیسک گردد.
مواد غذایی مضر برای دیسک کمر
برخی از مواد غذایی میتوانند التهاب و تخریب عضلانی و فشار بر ستون فقرات را افزایش دهند که بیماران مبتلا به دیسک کمر باید از مصرف آنها خودداری کنند.
از جمله مواد غذایی مضر برای دیسک کمر عبارتند از:
- مواد غذایی با کالری و چربی بالا که سبب افزلیش وزن میشوند.
- مواد غذایی حاوی نمک بالا که جذب کلسیم را کاهش داده و در نتیجه سلامت استخوان و مفاصل را تحت تاثیر قرار میدهد.
- خوراکیهای حاوی گلوتن که جذب املاح معدنی در رودهها را کاهش میدهند.
- نوشیدنیهای حاوی کافئین که اسپاسم و گرفتگیها را افزایش داده و جذب کلسیم را مختل میکنند.
- مواد غذایی حاوی قند و شکر که باعث افزایش تودههای چربی و افزایش وزن میشوند.
- نوشیدنیهای الکلی که التهابات را در بدن افزایش میدهند.
- عکس دیسک کمر
در زیر تصویری از ستون فقرات مشاهده میکنید که مهرههای انتهای کمر دچار دیسک کمر (فتق، بیرون زدگی دیسک) شده و بر کانال نخاعی و عصب سیاتیک فشار وارد میکنند.
درمان های غیرتهاجمی دیسک کمر
1. فیزیوتراپی :
در فیزیوتراپی ترکیبی از روشهای غیرفعال و تمرینها جهت تقویت ساختار عضلانی و حرکتهای اصلاحی به کار گرفته میشود. مدالیتههای درمانی غیرفعال مانند یخ/ گرما، اولتراسوند و تحریک الکتریکی درد و گرفتگی عضلانی را در بیمار مبتلا به دیسک کمر کاهش میدهد. بیمار مبتلا به بیرون زدگی دیسک کمر به کمک انجام تمرین های مخصوص روش افزایش انعطافپذیری و دامنه حرکتی را فرامیگیرد و بر قدرت عضلات خود میافزاید. بیماران نباید از روی آوردن به این درمان نگران باشند، حتی بیماران دچار درد و مشکلات حرکتی نیز از انجام تمرینهای ایزومتریک سود میبرند.
2. ماساژ و درمان دستی و منیپولیشن :
اساس این تکنیک ها که توسط دست انجام می شود نیز تقویت ساختار عضلانی بافت های اطراف مهره ها می گردد.
3. لیزر پرتوان :
استفاده از لیزر پرتوان پالس موجب افزایش انرژی سلولی و ترمیم بافت های آسیب دیده و جلوگیری از پیشرفت آرتروز می گردد.
درمان های اینترونشنال و یا کمتر تهاجمی (مداخله ای):
اعمال اینترونشنال توسط فوق تخصص درد تحت راهنمایی اشعه ایکس (فلوئوروسکوپی) و یا سونوگرافی در اتاق عمل انجام می گردد.
1. تزریق های تشخیصی و درمانی :
تزریق در ستون فقرات مانند تزریق ترکیبی استروئید و آنستتیک های موضعی در فضای اپیدورال جهت کاهش التهاب و خنثی کردن واسطه های شیمیایی التهاب (ناشی از فشار دیسکها) استفاده می گردد. همچنین در این مورد به غیر از تزریقات میتوان از رادیوفرکوئنسی اپیدورال و همچنین رشته های عصبی خارج شونده از نخاع دراین مناطق جهت بهبود و تغییرات طولانی استفاده نمود.
2. اعمال اینترونشنال دیسک :
دراین اعمال باهدایت دستگاه رادیولوژی (فلوروسکوپ) با سوزن های خاص وارد مرکز دیسک شده و با استفاده از اوزون یا دیسکوژل باعث تغییرات شیمیایی هسته و کاهش فشار دیسک شده که منتج به کاهش فشار و بیرون زدگی دیسک می شود. همچنین میتوان با استفاده از لیزر و یا رادیوفرکوئنسی موجب افزایش دمای مرکز دیسک و کاهش حجم هسته مرکزی دیسک شده و فشار داخل دیسک را کاهش داده و در نتیجه آن اثر فشاری دیسک روی ریشه های عصبی را برطرف نمود.
پاسخ رایگان به سوالات شما
شما می توانید در ادامه همین صفحه سوال خود را مطرح کنید تا دکتر محمدرضا کاظمی در اولین فرصت به سوال شما پاسخ دهند.
سلام من دیسک کمر دارم و براساس گزارش ام آر آی یک دیسک پروتروژن دارم و شغلم ایستاده هست و ۱۰ ساعت می ایستم و به مشتری ها میرسم و باید از ساعت ۷ صبح تا ۱۳ ظهر و از ساعت ۱۵ ظهر تا ۱۹ غروب وایسم و هر وقت وایمیستم بعد یک ساعت کمردرد شدید میگیریم و وقتی میریم خونه بعد یک ساعت استراحت خوب میشیم دکتر چه راه حلی برای من وجود داره آیا باید مسکن و شل کننده عضلات مثل ناپروکسن و گاپاتنین مصرف کنم تا التهاب از بین بره؟ آیا با رفتن التهاب میشه بدون درد یا با درد کم ایستاد؟
درود اگر دیسک خفیف باشد بله دارو درمانی و آب درمانی و فیزیوتراپ کافی است ولی اگر پیش رفته باشد تکنیکهای دیگر لازم است
سلام دکتر من سه ماه پیش mri دادم دیسک پروتروژن دیسک آخر تشخیص دادخ شد دکترجان آیا دیسک کمر من خوب میشه من صبح و بعدازظهر خوبم زیاد کمرم درد نمیگیره ولی شب تو مغازه هستم چه بشینم چه وایسم کمردردم شروع میشه و انگار یه چیزی داره به عصب هام برخورد میکنه من برخی ها را دیدم که میگن فیزیوتراپی خوب شدیم یا طب فیزیکی رفتیم خوب شدیم یا متخصص درد رفتیم خوب شدیم ولی من هنوز بعد فیزیوتراپی دردهامو دارم آیا ممکنه دیسک من درمان بشه
درود ،تست عصب و عضله از پاها انجام شود
سلام من جواب mri بنده هست:
Protrusion L5/S1
Bulging L4/L5
دکتر بهم فیزیوتراپی و مسکن دادند و سیاتیکم رفع شد و ورزش اصلاحی میکنم الان دیگه مسکن را قطع کردم هرچند مسکن زیاد تاثیری در رفع دردم نداشت.
دکتر شب ها کمردرد دارم و میشینم کمردردم بیشتر میشه انگار بدنم روی یک میله عاریه هست و روزها خوبم ممکنه شرایطم به مرور بهتر بشه یا همیشه اینگونه میمونه؟ چه کارهایی باید انجام بدم که بهتر بشم؟
درود آب درمانی، جلوگیری از نشستنهای طولانی ،جلوگیری از افزایش وزن و عدم بلند کردن اجسام سنگین حتماً رعایت شود
سلام آقای دکتر من ۲۲ سالمه تازه فارغ التحصیل شدم برای آینده شغلی ام نگرانی زیادی دارم چون به دنبال یک شغل با درآمد مناسب و با بیمه هستم تا بتونم تشکیل خانواده بدم. چه شغلی برای منی که دیسک کمر دارم مناسب هست؟ شغل هایی که نشسته هستند مثل کار در شرکت یا اداره یا نمایندگی بیمه یا مشاور املاک مناسب هستند یا شغل هایی که تحرک دارند و باید مسیری را طی کرد و از پله ها بالا و پایین رفت و کاری را انجام داد یا شغل های ایستاده مثل فروشندگی؟
درود
مهم شغل نیست. مهم استایل زندگی ورزش و سلامت ستون فقرات و مفاصل است به خصوص از ورزشهای آبی غافل نشوید.
سلام دکتر در آمریکا در برخی آزمایشات از سلول بنیادی برای رفع بیرون زدگی دیسک های پروتروژن و رفع برآمدگی دیسک های بالجینگ استفاده شده که موفقیت آمیز بوده آیا در ایران هم از همین تکنولوژی برای رفع بیرون زدگی یا برآمدگی دیسک ها استفاده میشود؟
درود به صورت گسترده خیر به صورت موردی بله
درود و وقت بخیر جناب دکتر کاظمی ۴۲ سال سن دارم ۱۵ ساله که مشکل کمر درد دارم اما باهاش زندگی میکردم تا دو ماه پیش که شدید شد و ام ار ای انجام دادم گفتن دیسک شدید و تنگی کانال نخاعی و آرتروز شدید دارم بعد از یک هفته از اون ام ار ای درد به پای راستم زد و به قدری شدید شده که کارای روزمرم رو هم مختل کرده چند تا از همکارا جراحی رو تجویز کردن البته ام ار ای جدید هم دادم که گفتن خیلی شدیدتر شده اما یه دکتر بهم پیشنهاد دادن به فلوشیپ درد مراجعه کنم تا شاید با تزریق برطرف بشه به نظر شما صلاح چه کاریه چون واقعا درد امانم و بریده آب درمانی هم میرم اما دردم بعد از استخر شدیدتر هم میشه ممنون
باسلام، ام ار ای تون راجهت بررسی به واتساپ زیر ارسال فرمایید.
09120335132
باسلام
آیا درد در ناحیه کشاله ران سمت چپ مثانه مربوط به کمراست؟؟
باسلام، در برخی موارد بله.
سلام
دو هفته هست که کمردرد شدید و بیحسی در پای چپ دارم. شش روزی هم هست که به سمت راست کج شدم و اگر بخوام صاف بشم باید پای راستم رو پنج سانتی بلند کنم. در امآرآی گفته شده:
دیسک دسیکیشن در حد 5-L4 همراه با شواهد سنترال – left پاراسنترال دیسک پروتروژن در همین سطح با امپرشن تکال
ساک و تراورسینگ نرو روت چپ دیده شد که نیاز به تطابق با علائم کلینیکی دارد.
مابقی موارد در گزارش نرمال هست.
میخواستم ببینم آیا علائم بالینی من به خصوص موضوع کج شدنم به یه سمت به خاطر همین بیرونزدگی خفیف دیسک هست یا ممکنه موضوع دیگری باشه که نیاز به بررسی جدا داره و اینکه به جز استراحت چه کار میتونم انجام بدم.
باسلام باید یک معاینه فیزیکی دقیق بشوید هم می تواند مربوط به مشکلات دیسک باشد و هم ممکن است علل دیگری داشته باشد که لازم به بررسی است.
سلام آقای دکتر، عرض ادب و خسته نباشید ، پدر من ۶۶ ساله و دارای ناراحتی دیسک در چند مهره و تنگی کانال نخاعی است، آیا امکان داره با استفاده از پروسیجرها و اعمال طب درد درمان بشه؟
با سلام،ام ار ای را جهت بررسی به واتساپ زیر ارسال فرمایید.
09120335132
سلام وقت بخیر
آقای دکتر من توضیحات بالارو خوندم ولی جواب سوالمو نگرفتم
دیسکی که بیرون زده رو مجددا میشه سرجای خودش برگردوند
من بیرون زدگی دیسک بین مهره ۴و۵ دارم که بعد ۴سال برگشته و تو این ۴سال خوب بود و هیچ مشکلی نداشتم
داخل گزارش ام ار ایم دیسک بولجینگ ثبت شده؛دردشم در حدیه که ۵دقیقه میشینم درد شروع میشه،پیش متخصص هم رفتم داروهای ضدالتهابی بهم دادن و گفتن با استراحت خوب میشه ولی الان حدود ۶ ماه میگذره ولی خب بهتر نشدم و همچنان درد دارم که عصب سیاتیکم هم درگیره
الان به نظرتون مانیپولاسیون اگر که من بخوام انجام بدم نتیجه داره و اینکه خطر نداره ؟
خیلی ممنون میشم نظرتون رو بفرمایید
با سلام دیسک اگر دچار پارگی باشد و قسمت بیرون زده داشته باشد آن قسمت قابلیت برگشت به فرمی که مانند اول دیسک سالم و بدون نقص باشد را ندارد. لیکن قسمت بیرون زده را می توان با تکنیک های لیزر و یا اندوسکوپی برداشت و کوچک کرد و فشار از روی عصب برداشته شود.
خیلی متشکرم
دیسک کمرمو سال ۹۶ عمل کردم و الان نزدیک یه سال درد شدید دارم در باسن و پاها، به چند پزشک مراجعه کردم و گفتن باید پلاتین بزازم،
لطفا راهنمایی کنید و اگه نیاز به جراحی باشه شما انجام میدید؟
با سلام چنانچه بیرون زدگی مجدد دیسک نباشد و علت اصلی چسبندگی های بعد از عمل باشد با کودال نوروپلاستی و باز کردن چسبندگی ها می توان مشکل را کنترل نمود.