- درد پایین کمر سمت راست در زنان باردار - 2025/11/16
- بهترین دارو برای تنگی کانال نخاعی - 2025/10/15
- چه کارهایی برای دیسک گردن ضرر دارد؟ - 2025/10/08
تیترهای مهم این مقاله
درد پایین کمر سمت راست در دوران بارداری چیست ؟
خیلی از خانم‌ها در دوران بارداری برای اولین بار با درد پایین کمر سمت راست روبه‌رو می‌شوند؛ دردی که ممکن است از ماه‌های ابتدایی شروع شود یا در هفته‌های آخر شدت پیدا کند و همین موضوع باعث می‌شود نگرانی‌هایی درباره دلیل این درد به وجود بیاید. زمانی که این درد ظاهر می‌شود، معمولاً اولین چیزی که به ذهن می‌رسد این است که آیا این درد طبیعی است یا نشانهٔ یک مشکل جدی‌تر می‌تواند باشد. بدن در بارداری تغییرات بزرگی را تجربه می‌کند و همین تغییرات باعث ایجاد فشار روی عضلات، رباط‌ها، لگن و حتی اندام‌های داخلی می‌شود و همین فشارها می‌توانند درد را بیشتر در سمت راست احساس‌پذیر کنند.در واقع بارداری یکی از علت های کمر درد در خانم ها میباشد .
البته همهٔ این دردها یک معنا ندارند. گاهی این درد کاملاً بی‌خطر است و تنها به‌خاطر افزایش وزن، بزرگ شدن رحم، تغییر مرکز تعادل بدن یا شل شدن رباط‌ها رخ می‌دهد، اما در بعضی موارد همین درد می‌تواند علامتی باشد که باید به آن توجه کرد؛ مخصوصاً زمانی که با علائمی مثل تب، سوزش ادرار، درد تیرکشنده به پا، تهوع، بی‌حالی یا ورم همراه باشد. مهم است که بدانی چه نوع دردی طبیعی محسوب می‌شود و چه زمانی لازم است با پزشک تماس بگیری تا خیال خودت هم راحت شود.
در این مقاله همه چیز را خیلی ساده، روشن و بدون استفاده از اصطلاحات پیچیده توضیح داده‌ام تا دقیقاً بدانی این درد چرا اتفاق می‌افتد، چه موقع جدی است، چه زمانی باید بررسی شود و چه کارهایی می‌تواند به کمتر شدن درد کمک کند. اگر این روزها درد پایین کمر سمت راست اذیتت می‌کند و می‌خواهی مطمئن شوی دلیلش یک تغییر طبیعی در دوران بارداری است یا نه، و همچنین اگر دنبال روش‌هایی هستی که همین امروز بتوانی انجام بدهی تا دردت کمتر شود، این مطلب را تا آخر بخوان. این مقدمه فقط شروع مسیر است و ادامهٔ مقاله جواب تمام سوال‌هایی را می‌دهد که احتمالاً همین حالا در ذهنت داری.
علت‌های شایع درد پایین کمر سمت راست در دوران بارداری
درد پایین کمر سمت راست در دوران بارداری یکی از شایع‌ترین شکایت‌هایی است که بسیاری از زنان باردار در طول ماه‌های مختلف تجربه می‌کنند و نکته‌ای که آن را پیچیده‌تر می‌کند این است که این درد معمولاً به‌صورت یک‌طرفه بروز پیدا می‌کند.
یعنی مادر دقیقاً احساس می‌کند فشار و ناراحتی در سمت راست متمرکز شده و همین موضوع باعث می‌شود این سوال در ذهنش شکل بگیرد که آیا این درد طبیعی است یا نشانهٔ یک مشکل جدی‌تر. بدن در دوران بارداری تحت تاثیر مجموعه‌ای از تغییرات هورمونی، ساختاری و مکانیکی قرار می‌گیرد و این تغییرات، به‌خصوص شل شدن رباط‌ها و جابه‌جایی مرکز ثقل بدن باعث می‌شوند عضلات کمری بیش از حد معمول درگیر شوند و فشار بیشتری را تحمل کنند.
وقتی شکم رشد می‌کند، ستون فقرات باید برای حفظ تعادل بدن، فرم جدیدی به خودش بدهد و همین تغییرات پی‌درپی باعث می‌شود عضلات کمر، به‌خصوص عضلاتی که در یک سمت بیشتر فعال می‌شوند، دچار خستگی و گرفتگی شوند. این فشار نامتقارن، در بسیاری از خانم‌ها درست در سمت راست احساس می‌شود؛ چون اغلب مادران هنگام ایستادن، راه رفتن یا حتی خوابیدن، وزن بدن را ناخواسته روی سمت راست بیشتر می‌اندازند.
چرا درد فقط یک سمت را درگیر می‌کند؟
دلیل این موضوع فقط عضلانی نیست؛ بلکه ترکیبی از عوامل مثل موقعیت قرارگیری جنین، نحوهٔ خوابیدن، نحوهٔ برداشتن قدم‌ها، نوع نشستن و حتی سبک زندگی روزمره است. مثلاً اگر مادر بیشتر هنگام بارداری روی پهلوی راست بخوابد یا همیشه کودک بزرگ‌ترش را با دست راست بغل کند، فشاری که روی کمربند عضلانی همان سمت وارد می‌شود، چند برابر شده و درد را مشخصاً در سمت راست ایجاد می‌کند.
تفاوت درد پایین کمر طبیعی با دردهای هشداردهنده
یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید در دوران بارداری به آن توجه شود، تشخیص تفاوت میان دردهای طبیعی و دردهای غیرطبیعی است؛ چون درحالی‌که بخش بزرگی از این دردها تنها نتیجهٔ فشار عضلانی هستند و با استراحت برطرف می‌شوند،
برخی از دردها ممکن است نشان‌دهندهٔ یک مشکل جدی باشند که نیاز به بررسی سریع دارند.
دردهای طبیعی معمولاً تدریجی، خفیف تا متوسط هستند و با استراحت، تغییر حالت بدن، کمی گرما یا ماساژ ملایم کاهش پیدا می‌کنند. این دردها بیشتر مربوط به کشیدگی عضلات، شل شدن رباط‌ها، تغییرات وزن و تغییرات هورمونی هستند. اما اگر درد ناگهانی، شدید، پایدار و همراه با علائمی مثل تب، لرز، تهوع، سوزش ادرار، ورم پاها، خونریزی یا درد تیرکشنده به پا باشد، احتمال اینکه با یک مشکل مهم‌تر روبه‌رو باشیم بیشتر است و در این شرایط لازم است مادر با پزشک تماس بگیرد.
چه زمانی درد طبیعی نیست؟
- وقتی درد بعد از استراحت هیچ تغییری نکند.
- وقتی درد شدید و ناگهانی باشد.
- وقتی با تب، تهوع یا سوزش ادرار همراه باشد.
- وقتی درد به پا یا کشاله ران تیر بکشد.
- وقتی بی‌حسی یا سوزن‌سوزن شدن ایجاد شود. اگر این علایم را داشتید حتما به یک دکتر دیسک کمر در تهران مراجعه نمایید .
نقش بزرگ شدن رحم و فشار داخلی در ایجاد درد یک‌طرفه
با رشد جنین، رحم برای جا گرفتن آن بزرگ‌تر می‌شود و شروع می‌کند به فشار آوردن روی اندام‌های داخلی، عضلات و رباط‌های اطراف. این فشار همیشه یکسان و متقارن نیست؛ گاهی موقعیت جنین جوری است که فشار بیشتری روی یک سمت بدن ایجاد می‌شودو این فشار، خودش را به شکل درد پایین کمر سمت راست نشان می‌دهد.
از طرفی با رشد رحم، روده‌ها و سایر اندام‌ها کمی جابه‌جا می‌شوند تا برای جنین فضا ایجاد شود و همین جابه‌جایی‌ها نیز
ممکن است یک سمت کمر را حساس‌تر و ملتهب‌تر کنند. مادر معمولاً این تغییرات داخلی را حس نمی‌کند، اما خروجی این فرآیندها همان درد یک‌طرفه‌ای است که بسیاری از زنان از آن شکایت دارند.
چرا فشار داخلی فقط یک سمت را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟
چون موقعیت جنین همیشه وسط شکم نیست؛ گاهی بیشتر به سمت راست متمایل می‌شود، یا لگن مادر کمی زاویه‌دار است و فشار بیشتری را روی همان سمت ایجاد می‌کند. همین تفاوت‌های ساده کافی هستند تا درد فقط در سمت راست ظاهر شود.
علائم خطر همراه با درد پایین کمر
اگرچه اغلب دردها بی‌خطرند، اما برخی علائم اگر در کنار درد پایین کمر دیده شوند، می‌توانند هشداردهنده باشند. در چنین شرایطی لازم است مادر باردار بدون تأخیر، علامت را جدی بگیرد؛ زیرا برخی دلایل مثل عفونت‌ها یا مشکلات کلیوی، اگر سریع درمان نشوند، می‌توانند برای مادر و جنین خطرساز باشند.
دردهایی که همراه تب، لرز، خونریزی، تهوع، استفراغ، تورم پاها، تنگی نفس یا کاهش حرکات جنین باشند، باید بلافاصله بررسی شوند. همچنین اگر درد با لمس کردن ناحیهٔ کمر تشدید شود یا درد پهلوها به‌صورت تیرکشنده احساس شود، احتمال مشکلات کلیوی بیشتر است.
نشانه‌های ضروری برای مراجعه سریع به پزشک
- درد شدید و مداوم بدون هیچ بهبودی
- تب همراه با درد کمر
- سوزش یا بوی غیرطبیعی ادرار
- درد تیرکشنده به پا یا بی‌حسی
- کاهش ناگهانی انرژی و بی‌حالی شدید
ارتباط درد پایین کمر سمت راست با مشکلات کلیوی یا عفونت ادراری
یکی از مهم‌ترین دلایلی که باعث می‌شود درد پایین کمر سمت راست کمی نگران‌کننده به نظر برسد، احتمال ارتباط آن با مشکلات کلیوی یا عفونت‌های ادراری است؛ زیرا عفونت ادراری در دوران بارداری بسیار شایع است و اگر به‌موقع درمان نشود، می‌تواند به کلیه‌ها برسد و درد شدیدی را ایجاد کند.
این نوع درد معمولاً با علائمی همانند تکرر ادرار، سوزش ادرار، بوی غیرطبیعی ادرار، تب، لرز یا درد پهلوها همراه است
و برخلاف دردهای عضلانی، با استراحت یا تغییر وضعیت کاهش پیدا نمی‌کند. وقتی عفونت به کلیه برسد، درد معمولاً عمیق‌تر، تیزتر و ممتدتر احساس می‌شود.
چه زمانی احتمال مشکلات کلیوی بیشتر است؟
اگر درد یک‌طرفه کمر همراه تب، تهوع یا سوزش ادرار باشد، یا اگر درد هنگام ادرار کردن تشدید شود، احتمال زیاد مربوط به کلیه است و باید سریع بررسی شود.
ارتباط درد پایین کمر سمت راست با مشکلات لگنی و مفصل ساکروایلیاک
یکی از دلایلی که بسیاری از زنان باردار به صورت مشخص در سمت راست کمر احساس درد می‌کنند،درگیری مفصل ساکروایلیاک است؛ مفصلی که میان ستون فقرات و لگن قرار دارد و در دوران بارداری به دلیل شل‌تر شدن رباط‌ها و افزایش فشار وارده از طرف جنین، حساس‌تر و آسیب‌پذیرتر می‌شود. این مفصل نقش مهمی در انتقال وزن از نیم‌تنه بالا به پاها دارد و زمانی که در اثر تغییر وضعیت بدن یا تغییرات هورمونی دچار بی‌ثباتی شود، درد اغلب به صورت یک‌طرفه و دقیقا در پایین کمر احساس می‌شود.
این درد معمولا با فعالیت‌هایی مثل راه رفتن طولانی، بالا رفتن از پله، نشستن طولانی، یا حتی چرخیدن در رختخواب تشدید می‌شود. بسیاری از مادران توضیح می‌دهند که هنگام ایستادن روی یک پا یا زمانی که وزنشان را روی سمت راست منتقل می‌کنند، درد بیشتر می‌شود. چنین الگوهایی بسیار شایع هستند و معمولا به دلیل بی‌ثباتی مکانیکی لگن رخ می‌دهندکه در دوران بارداری کاملا طبیعی است.
چه زمانی درد مربوط به مفصل ساکروایلیاک است؟
زمانی که درد به باسن، کشاله ران یا پشت ران تیر بکشد و با تغییر وضعیت بدن بدتر یا بهتر شود، احتمال زیادی وجود دارد که منشاء درد از مفصل ساکروایلیاک باشد. این درد معمولا یک‌طرفه است و به ندرت در هر دو سمت رخ می‌دهد.
نقش وضعیت بدن و عادت‌های روزمره در تشدید درد یک‌طرفه
وضعیت بدن در دوران بارداری نسبت به قبل کاملا متفاوت می‌شود و همین تغییرات می‌توانند باعث ایجاد دردهای یک‌طرفه، به‌خصوص در سمت راست کمر شوند. بسیاری از زنان باردار به صورت ناخودآگاه هنگام نشستن، راه رفتن یا خوابیدن، وزن بدن را بیشتر روی یک سمت می‌اندازند. برای مثال، مادر ممکن است هنگام نشستن بیشتر روی لگن راست تکیه کند یا هنگام راه رفتن، از پای راست بیش از حد استفاده کند. این الگوهای تکرارشونده باعث می‌شوند عضلات همان سمت بیشتر تحت فشار قرار بگیرند و درد ایجاد شود.
خوابیدن روی پهلوی راست، نشستن روی صندلی‌هایی که از یک طرف شیب دارند، استفاده از کفش‌های نامناسب، برداشتن وسایل با دست غالب، یا حتی نشستن طولانی پشت میز، از جمله عواملی هستند که می‌توانند این درد را بدتر کنند. همه این رفتارها فشار را روی یک بخش مشخص از عضلات و رباط‌های کمر متمرکز می‌کنند و نتیجه آن درد متمرکز و ماندگار در یک سمت است.
چطور بفهمیم درد به دلیل وضعیت اشتباه بدن است؟
اگر درد بعد از تغییر وضعیت بدن، عوض کردن حالت نشستن، استفاده از بالش مناسب یا استراحت کوتاه کمتر شود، بسیار محتمل است که علت اصلی آن مربوط به عادت‌های روزمره و وضعیت بدنی نادرست باشد.
تاثیر تغییرات هورمونی و هورمون ریلکسین بر درد پایین کمر
طی دوران بارداری، بدن هورمون‌هایی آزاد می‌کند که برای رشد جنین و آماده شدن بدن برای زایمان ضروری هستند. یکی از مهم‌ترین این هورمون‌ها ریلکسین است؛ هورمونی که وظیفه آن شل کردن رباط‌ها و افزایش انعطاف‌پذیری مفاصل لگن برای تسهیل زایمان است. هرچند این فرآیند کاملا طبیعی و ضروری است، اما همین شل شدن رباط‌ها باعث می‌شود مفاصل و عضلات حمایت‌کننده ثبات کمتری داشته باشند و این موضوع فشار بیشتری را بر عضلات کمری وارد می‌کند.
این فشار اضافه می‌تواند باعث شود که درد دقیقا در یک سمت کمر شدت بیشتری داشته باشد. رباط‌های شل شده، اجازه حرکت بیشتر مفاصل را می‌دهند و این حرکت اضافی گاهی باعث درگیری عضلات یک سمت بیشتر از سمت دیگر می‌شود. به همین دلیل در دوره‌هایی که سطح ریلکسین بالاتر است، بسیاری از زنان باردار دردهایی عمیق‌تر و تیرکشنده‌تر را در یک‌طرف کمر تجربه می‌کنند.
چرا هورمون ریلکسین درد را یک‌طرفه می‌کند؟
چون شل شدن رباط‌ها به صورت متقارن اتفاق نمی‌افتد و بسیاری از مادران پیش از بارداری هم در یکی از سمت‌های کمر ضعف یا عدم تعادل بیشتری دارند. این ضعف قبلی در دوران بارداری خودش را بیشتر نشان می‌دهد.
ارتباط درد پایین کمر سمت راست با درد سیاتیک
سیاتیک یکی از دلایلی است که می‌تواند درد پایین کمر را به صورت یک‌طرفه تشدید کند و بسیاری از زنان باردار ممکن است این درد را با دردهای عضلانی اشتباه بگیرند. درد سیاتیک زمانی ایجاد می‌شود که عصب سیاتیک تحت فشار قرار بگیرد و این فشار معمولا در دوران بارداری به دلیل تغییرات لگن و افزایش وزن بیشتر می‌شود.
درد سیاتیک اغلب از پایین کمر شروع می‌شود و به باسن، پشت ران و حتی تا ساق پا تیر می‌کشد. بسیاری از زنان باردار توصیف می‌کنند که این درد گاهی مانند شوک یا برق‌گرفتگی است و هنگام راه رفتن یا بلند شدن از صندلی تشدید می‌شود. در این نوع درد، فشار معمولا روی یک سمت بیشتر است و به همین دلیل درد فقط در سمت راست یا فقط در سمت چپ احساس می‌شود. اگر به دنبال دکتر سیاتیک در تهران هستید میتوانید با مشاورین ما در کلینیک در تماس باشید و نوبت آنلاین خود را رزرو نمایید .
چطور درد سیاتیک را از درد عضلانی تشخیص دهیم؟
اگر درد به پا تیر بکشد، با نشستن طولانی بدتر شود، یا با خم شدن ناگهانی شدت پیدا کند، احتمال اینکه منشاء آن سیاتیک باشد بسیار زیاد است. در مقابل، دردهای عضلانی اغلب با استراحت و گرما کاهش پیدا می‌کنند.
تمرین‌های بی‌خطر و موثر برای کاهش درد پایین کمر سمت راست
انجام برخی تمرین‌های ساده و ایمن می‌تواند به میزان قابل توجهی درد پایین کمر را کاهش دهد، زیرا باعث تقویت عضلات کمری و افزایش انعطاف‌پذیری مفاصل لگن می‌شود. این تمرین‌ها باید آرام، کنترل‌شده و متناسب با شرایط بارداری انجام شوند تا هم به کاهش درد کمک کنند و هم هیچ فشاری به شکم و جنین وارد نشود.
تمرین‌هایی مثل چرخش آرام لگن، کشش کمر در حالت چهار دست و پا، کشش عضلات همسترینگ، و حرکات آرام برای باز کردن مفصل لگن از جمله تمرین‌هایی هستند که بسیاری از زنان باردار از آن‌ها نتیجه بسیار خوبی می‌گیرند. این حرکات فشار عضلانی را کاهش داده و باعث می‌شوند درد یک‌طرفه کمتر و قابل کنترل‌تر شود.
تمرین‌هایی که معمولا موثرتر هستند
- کشش آرام کمر در حالت چهار دست و پا
- چرخش نرم لگن در حالت نشسته یا ایستاده
- کشش عضلات پشت ران برای کاهش فشار روی کمر
- پیاده‌روی آرام روزانه برای کاهش التهاب عضلات
فعالیت‌ها و حرکت‌هایی که باید برای جلوگیری از درد پایین کمر در بارداری از آن‌ها پرهیز کرد
بسیاری از زنان باردار بدون اینکه متوجه باشند با انجام برخی حرکات مثل خم شدن ناگهانی، بلند کردن اجسام سنگین، چرخش‌های سریع کمر یا نشستن طولانی‌مدت روی صندلی‌های بدون تکیه‌گاه، فشار زیادی به عضلات پایین کمر وارد می‌کنند و این فشار معمولا به صورت درد متمرکز در سمت راست کمر ظاهر می‌شود.
همچنین استفاده از کفش‌های پاشنه‌بلند یا کفش‌هایی که زیره استاندارد ندارند، نشستن روی یک سمت بدن، خوابیدن روی تخت‌های نرم و فرو‌رفته و حتی ایستادن طولانی‌مدت هنگام کارهای خانه از جمله عواملی هستند که می‌توانند درد پایین کمر را تشدید کنند و حتی باعث شوند درد یک‌طرفه مزمن‌تر شود.
چه حرکاتی را باید به طور کامل کنار گذاشت؟
هر حرکت ناگهانی که با پیچش کمر همراه باشد یا هر فعالیتی که نیاز به بلند کردن اجسام سنگین داشته باشد، در دوران بارداری باید کاملا متوقف شود چون این حرکات بیشترین آسیب را به عضلات و رباط‌های کمری وارد می‌کنند.
تاثیر کمربندهای بارداری و وسایل حمایتی بر کاهش درد یک‌طرفه کمر
کمربندهای بارداری یکی از ابزارهایی هستند که می‌توانند به تثبیت لگن و کاهش فشار وارده بر کمر کمک کنند و زمانی که این کمربندها به درستی و در ساعات مناسب استفاده شوند، درد یک‌طرفه کمر به‌ویژه در سمت راست، تا حد بسیار زیادی کاهش پیدا می‌کند.
این کمربندها با ایجاد حمایت بیرونی، به عضلات کمک می‌کنند تا از بی‌ثباتی لگن جلوگیری شود و زمانی که عضلات مجبور نباشند بار اضافه را تحمل کنند، دردهای تیرکشنده و عمیق کمر کمتر می‌شود و مادر احساس کنترل بیشتری روی حرکت و راه رفتن خود پیدا می‌کند.
چه زمانی کمربند بارداری بهتر جواب می‌دهد؟
زمانی که درد هنگام ایستادن، راه رفتن یا جابه‌جایی شدت پیدا کند و مادر احساس کند لگن هنگام حرکت ناپایدار است، استفاده از کمربند بارداری بیشترین تاثیر را دارد.
درمان‌های خانگی ایمن برای کاهش درد پایین کمر سمت راست
درمان‌های خانگی مثل استفاده از کمپرس گرم، نشستن در وان آب ولرم، ماساژ ملایم ناحیه کمر، استراحت کوتاه‌مدت در طول روز و انجام حرکات کششی آرام از جمله روش‌هایی هستند که بسیاری از زنان باردار با استفاده از آن‌ها توانسته‌اند شدت درد سمت راست کمر را کاهش دهند و احساس سبکی و رهایی بیشتری در عضلات داشته باشند.
علاوه بر این، استفاده از بالش‌های مخصوص بارداری هنگام خواب، قرار دادن یک بالش بین زانوها در هنگام پهلوبخوابیدن، مصرف آب کافی برای جلوگیری از گرفتگی عضلات و حتی پیاده‌روی آرام روزانه از جمله روش‌هایی هستند که تاثیر چشمگیری در کاهش درد یک‌طرفه کمر دارند.
چه درمان‌هایی در خانه معمولا بهتر جواب می‌دهند؟
معمولا ترکیب کمپرس گرم با چند دقیقه کشش ملایم و اصلاح وضعیت نشستن و خوابیدن، بهترین نتایج را در کاهش درد سمت راست کمر ایجاد می‌کند.
چه زمانی درد پایین کمر سمت راست می‌تواند نشانه زایمان زودرس باشد
در برخی موارد نادر، درد پایین کمر سمت راست می‌تواند یکی از نشانه‌های اولیه زایمان زودرس باشد و این زمانی اتفاق می‌افتد که درد به صورت موجی، منظم، همراه با فشار لگنی، انقباضات رحمی، کاهش حرکات جنین یا ترشح غیرطبیعی از واژن باشد و مادر احساس کند درد از داخل بدن می‌آید نه از عضلات اطراف کمر.
این درد معمولا با استراحت کاهش پیدا نمی‌کند و ممکن است هر چند دقیقه تکرار شود و اگر چنین الگویی ظاهر شود، لازم است مادر بدون تاخیر با پزشک یا مرکز درمانی تماس بگیرد چون مداخله سریع می‌تواند از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری کند.
نشانه‌هایی که ممکن است خطر زایمان زودرس را نشان دهند؟
اگر درد کمر همراه با انقباضات منظم، فشار لگنی، احساس باز شدن دهانه رحم یا هرگونه خروج مایع از واژن باشد، احتمال زایمان زودرس بیشتر می‌شود و باید جدی گرفته شود.
پرسش‌های پرتکرار درباره درد پایین کمر سمت راست در بارداری
یکی از رایج‌ترین سوال‌هایی که زنان باردار می‌پرسند این است که آیا این درد برای جنین خطر دارد یا نه و پاسخ این است که در اغلب موارد، این درد نتیجه تغییرات کاملا طبیعی بدن است و هیچ خطری برای جنین ندارد اما اگر درد شدید، همراه علائم هشداردهنده یا غیرقابل‌تحمل باشد، باید بررسی پزشکی انجام شود.
سوال دیگر این است که آیا می‌توان ورزش کرد یا نه و واقعیت این است که بسیاری از ورزش‌های سبک، ایمن و مخصوص بارداری نه تنها خطر ندارند بلکه باعث تقویت عضلات کمر شده و درد یک‌طرفه را کاهش می‌دهند و کمک می‌کنند مادر کنترل بیشتری روی وضعیت بدنی خود داشته باشد.
آیا درد پایین کمر سمت راست طبیعی است؟ در اکثر مواقع بله، این درد یکی از رایج‌ترین اثرات جانبی بارداری است اما شناخت تفاوت درد طبیعی با درد هشداردهنده کلید اصلی حفظ سلامت مادر و جنین است.
